E berdimuratov, Q. Allanazarov, G. Patullaeva qaraqalpaq tili

§80. Kelbetliktiń gápte bayanlawısh bolıp keliwi

223. 
     shınıǵıw. Oqıń. Gáplerden kelbetlik sózlerdi tabıń.
     

Bayanlawısh bolıp keliw sebebin túsindiriń.

1. 
   Tún. Tastay qarańǵı. Mańlayǵa ursa belgisiz. Kún qattı suwıq. Túp degende túpirik jerge túspeydi.
   
2. 
   Qalay deniń saw ma, awhal jaqsı ma? 3. Qonaq qoydan juwas. 4. Ráwshan oǵada sezgir. (J.A.)
   

Kelbetlik sózler gáptiń keyninde kelip, qanday?, qaysı? sorawlarına juwap berip bayanlawısh xızmetinde qollanıladı. Zattıń (baslawıshtıń) qanday ekenligin bildiredi. Mısalı: Onıń qálemi — qızıl. Aspan — ashıq. Dalańlıq — jap-jasıl. Ol — qarıwlı.
Bul gáplerde qızıl, ashıq, jap-jasıl, qarıwlı sózleri qanday? degen sorawǵa juwap berip, zattıń hár qıylı belgilerin, gápte baslawıshtıń qanday ekenligin bayanlap tur.

223. 
     shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Kelbetlik sózlerdiń astın sızıń. Qanday aǵza xızmetin atqarıp turǵanın túsindiriń.
     

1. 
   Qalıń qopanı jarıp jiberip, sımbatlı iri adam shıǵa keldi. Keshki saǵım jiyekti orap alıptı. (Ó.A.)
   
2. 
   Kún salqın. (M.D.) 3. Orta boylı, tolıq deneli, qır murınlı, kópti kórgen basshımız otırǵan jerinen ırǵıp turıp, Qaratawǵa jalınlı kózlerin tikti. (A.B.)
   

Tapsırma. Berilgen sózlerdi anıqlawısh hám bayanlawısh xızmetinde qollanıp gáp qurań. Ayırmashılıqların túsindiriń.

Ashıwlı, salqın, shıraylı, kókshil, sulıw.