E berdimuratov, Q. Allanazarov, G. Patullaeva qaraqalpaq tili

Kelbetliktiń bul dárejesi qanday da bir zattıń sapalıq belgisiniń sol zattıń ózinde artıqmash yaki artıq ekenligin bildiredi.

Zattıń túr-túsin, kelbetin, sapanı, sındı arttırıp kórsetetuǵın kelbetlik mánisine kelbetliktiń arttırıw dárejesi delinedi. Mısalı: Onıń kóz aldında sup-sulıw bolıp jaltıraǵan relsler sozılıp atır edi.

223. 
     shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Qara hárip penen jazılǵan kelbetlik sózlerdiń mánilerin ápiwayı mánisi menen salıstırıń.
     
     1. 
        Ol ana- jerdiń oǵada gózzal tábiyatın, sup- sulıw, siyrek gezlesetuǵın ańların birme-bir kóz aldınan ótkerdi. 2. Kún kózin sap-sarı atlasqa bólegendey.
        

223. 
     shınıǵıw. Berilgen sózlerdi ápiwayı hám arttırıw mánilerinde gáp ishinde keltirip jazıń.
     

Úlken‚ shiyrin, jaǵımlı, jıllı, sulıw, taza, biyik.

223. 
     shınıǵıw. Kútá, júdá, oǵada, oǵırı kúsheytiw ráwishlerin qollanıp kelbetliklerden arttırıw dárejesin jasań.
     

Kelbetliktiń arttırıw dárejesi tómendegi usıllar menen jasaladı:

1. 
   Kelbetliktiń aldına kúsheytiw mánili buwınlar qosılıw arqalı jasaladı. Bul sın- sıpattı bildiriwshi sózdiń birinshi buwınınıń sońǵı háribi almasıp, onıń ornına «p» dawıssız sesi qollanıladı: ap-ańsat, tap-taza, sup-sulıw t.b.
   

Kelbetliktiń mánisin jay mániden arttıradı. Jazıwda kúsheytiwshi buwın defis (-) arqalı jazıladı. Mısalı: qıp-qızıl, sap- sarı, kók-kómbek.

2. 
   Kelbetliktiń aldına onıń mánisin kúsheytip arttırıwshı kútá, oǵada, eń, dım, júdá, orasan, asa, nayatıy, oǵırı sıyaqlı sózlerdiń dizbeklesip keliwi arqalı jasaladı: kútá shıraylı, oǵada sulıw, eń jaqsı, dım mazalı, orasan keń, oǵırı tar.
   

Sonday-aq, kelbetliktiń tákirarlanıp keliwinen de arttırıw dáreje kelbetligi jasaladı: úlken-úlken, keń-keń, qızıq-qızıq, jańa-jańa.

223. 
     shınıǵıw. Aldına kúsheytkish buwınlar qoyıp berilgen sózlerden kelbetliktiń arttırıw dárejesin jasań.
     

Jaqsı, sarı, sulıw, uzın, jińishke, qızıl, taza, jeńil, awır, alıs, qımbat, jasıl, tereń, qısqa, semiz.

223. 
     shınıǵıw. Oqıń hám kóshirip jazıń. Kelbetliktiń arttırıw dárejesiniń qalay jasalǵanın túsindirip beriń.
     

1. Qozılardıń qap-qara kózi, jarasıp turǵan salpı qulaǵı, shıyratılıp turǵan sup-sulıw shiyrazı terisi menen tap-taza tumsıǵı Elmurattıń kóz aldınan ótti. (J. A.) 2. Háwli tım-tırıs, sharbaq jaqta bir qozınıń ara-tura mańıraǵan dawısı esitiledi. (A.K.) 3. Ol oǵada sharshaǵan edi (J.A.). 4. Námnaǵan ap-awır jigittiń gewdesin súyrep, kóterip keliw Nadejdaǵa ańsat bolǵan joq (J.A.). 5. Sol jılı qıs orasan suwıq boldı (T. Q.).