E berdimuratov, Q. Allanazarov, G. Patullaeva qaraqalpaq tili

hár túrli formadaǵı jup sózler: qazan- tabaq, aqıl-oy, gáp-sóz, bastan-ayaq, kóz- qulaq, keli-kelsap, dos-dushpan, oyaq-buyaq, el-xalıq, er-júwen;

bir sıńarı mánili, ekinshi sıńarı má- nissiz jup sózler: qońsı-qoba, jón-josaq, was- wayran;

eki sıńarı da mánissiz jup sózler: ara- tura, meń-zeń, lám-lim, pıt-shıt;

Jup sózler geyde úsh sózdiń juplasıwınan da jasaladı: bir-eki-úsh, gelle-bas-sıyraq.
Jup sózler qosımtalar menen kelse, qosımtaların saqlap yaki izindegi bólekke jalǵanıp ta qollanıladı: irip-shirip, ishpege- jemege, óytip-búytip, oylı-bálentli, arjaq-berjaq.

4. 
   shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Sózlerdiń qalay juplasıp jasalǵanın aytıp beriń.
   

Qız-jigitler, azıq-awqat, kúni-túni, erteli-kesh, jan-táni, kúyip-pisip, azı-kem, ári-beri, ústi-bası, qazan-tabaq, joq-juqa, tumlı-tusqa, bireń-sarań, qoy-qozılar, hayal-qızlar, áne-mine, anaw-mınaw, áste-aqırın, izbe-iz, dos-dushpan, gidir-budır, sál- pál, qol-ayaq.

4. 
   shınıǵıw. Berilgen gáplerdegi jup sózlerdi tawıp, olardıń jasalıwına itibar beriń.
   

1. Kóre-kóre kósem bolarsań, sóyley-sóyley sheshen bolarsań. (naqıl) 2. Beles-beles tawlarda, bel mayrılǵan sol jaman. (terme) 3. Hár jerde topar- topar adamlar. (G.I.)

4. Tórt bólinip on-onnan,
Jaw bolıp baǵqa kiredi. («Qırq qız»)


Tákirarlanıw arqalı jasalǵan jup sózler barlıq mánili sóz shaqaplarınan, eliklewish hám tańlaqlardan da jasala beredi. Mısalı: taw-taw, sulıw-sulıw, mıń-mıńlap, ózli-ózi, tartınıp-tartınıp, tóte-tóte.
Geyde bunday jup sózlerdiń eki sıńarın- da da birdey sóz tákirarlanbay, ayırımla- rında birdey emes sózlerden de keliwi arqalı jasalıwı múmkin. Mısalı: kózbe-kóz, bostan-bosqa, bolar-bolmas, úyme-úy, ústi- ústine, orınlı-orınsız.

Jup sózler defis (-) arqalı jazıladı.

4. 
   shınıǵıw. Berilgen sózlerdi oqıń. Jup sózlerdiń qalay jasalıp turǵanlıǵın bilip alıń.
   

2. 
   — Qaraqalpaq tili, 5-klass
   

113

El-jurt, bala-shaǵa, ata-ana, tórt-bes, shóp- shar, shay-pay, jaqsı-jaman, dos-yar, qońsı-qoba, qurt-qumırsqa, qısı-jazı, qıyın-qıstaw, shań-tozań, ókpe-giyne, jıyın-terim, shala-pala, shań-pań, júre- júre, sap-sarı, úyme-úy, birme-bir, ayta-ayta, tum- tustan, biliner-bilinbes, shıj-bıj, sup-sulıw, soń-soń.
Tapsırma. Eki sıńarı mánili, bir sıńarı mánili, eki sıńarı da mánissiz sózlerdiń juplasıwınan jasalǵan 5 jup sózden tawıp jazıń.

1. 
   Jup sózler degenimiz ne?
   
2. 
   Jup sózler qanday mánilerdi ańlatadı?
   
3. 
   Sózler qalay juplasıp jasaladı?
   
4. 
   Olardıń qaytalanıp jasalıwı qanday boladı? Mısallar kel- tiriń.
   
5. 
   Qanday sózler juplasadı?