E berdimuratov, Q. Allanazarov, G. Patullaeva qaraqalpaq tili

Úlgi: ... Ámiw yańlı jaslıq jırı, Tolqınlasa beredi. (B.I.)

223. 
     shınıǵıw. Oqıń. Qara hárip penen jazılǵan kelbetlik sózlerdi jazıp, túbir hám qosımtaǵa ajıratıń. Mánilerine dıqqat awdarıń.
     

1. Baqırawıq túyeniń barı jaqsı. (naqıl.) 2. Jası úlken keshirimli boladı. 3. Adamlar aǵın suwdı kórip, quwanısıp qaldı. 4. Muǵallimimiz búgin kewili kóterińki klasqa kirip keldi. 5. Aq boz at, aq boz at, shapqır aq boz at. (xalıq qosıǵı.) 6. Qaraqalpaq tilinde pát— jıljımalı. 8. Jawınnan keyin jer tayǵaq boldı.
Feyil sózlerge -malı, -meli, -palı, -peli,

-balı, -beli -ındı, -indi, -ndı, -ndi, -ǵısh,

-gish, -qısh, -kish, -ǵır, -gir, -qır, -kir,

-qaq, -kek, -ǵaq, -gek, -aq, -ıq, -ik, -k,

-ma, -me, -pa, -pe, -ba, -be, -awıq, -ewik qosımtalarınıń jalǵanıwı arqalı dórendi kelbetlik jasaladı.
Mısalı: awıs-palı, serp-peli, keshir-meli, sez-gish, ayt-qısh, juwır-ǵısh, bil-gir, al-ǵır, kes-kir, tay-ǵaq, qorq-aq, úrk-ek, kes-ik, jar-ıq, búr-me (kóylek), tók-pe, jılıt-pa (awqat), jıla-wıq, súz-ewik.

223. 
     shınıǵıw. Berilgen feyil sózlerge kelbetlik jasawshı qosımtalardı jalǵap, dórendi kelbetlik jasap kóshirip jazıń.
     

Ayt, ter, kór, sez, bil, ush, tasla, or, ót, al, kes.

223. 
     shınıǵıw. -malı, -meli, -palı, -peli, -balı, -beli,
     

-ma, -me, -aq, -awıq, -ewik qosımtaların berilgen feyil sózlerge jalǵap gáp qurań. Mánilerin túsindiriń.

Aw, tók, qura, ból, qorq, qash, jıla, súz, shaqır, tisle, baqır, awıs, aylan.

223. 
     shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Berilgen naqıl-maqallardan kelbetlik sózlerdi tabıń. Olardıń qaysı sóz shaqabınan jasalǵanın túsındiriń.
     

1. Bıdım-bıdım bol, miyzamkesh bol. 2. Alǵıs alǵan arımas, biysabır bende jarımas. 3. Mineziń jatıq bolsa, ishkeniń qatıq boladı. 4. Jamannıń jaǵası jırtıq, onıń da bir qılıǵı artıq. 5. Kókiregi buzıqtıń isi de buzıq. 6. Aqıllı adam azbaydı, jaǵalı kiyim tozbaydı.

6. 
   Iygilikli istiń keshi joq. 8. Esi joq esirme boladı.
   

Tapsırma. Ózlerińiz yadtan yamasa kórkem shıǵar- malardan, naqıl-maqallardan feyil sózlerden kelbetlik jasawshı qosımtalardıń hárbirine bir gápten tawıp jazıń. Mánisin túsindiriń.

§69. Kelbetliktiń sóz qosılıw usılı arqalı jasalıwı

Qospa kelbetlik hám olardıń jazılıwı

223. 
     shınıǵıw. Oqıp shıǵıń. Kelbetlik sózlerdi tabıń.
     

Olardıń ishinen qospa kelbetliklerdi tabıń.


1. Báhárdiń salqın samalı esip tur. 2. Aqlıǵı júdá tuyana. 3. Oqıwshılar sulıw, shıraylı tábiyatqa súysine qaraydı. 4. Qızıl, jasıl gúllerdiń arasında gúbelekler ushıp júr. 5. Átirap jap-jasıl lipasqa bólengen.
6. Júzimgúl sulıw sımbatlı, jipek minezli, ashıq júzli qız boldı.