E nuritdinov

Venalarda qon  harakati 
 
Venalarda  qon  aylanishining  o'ziga  xos  xususiyatlari  bor.  Bu  xususiyatlar  avvalo 
venalar  devorining  tuzilishiga  bog'liq.  Ularning  devori  arteriyalar  devorlariga 
nisbatan juda yupqa va bo'sh bo'lib, saiga qisiladi: ular hatto salgina bosilganda ham 
puchayadi. Shuning uchun venalardagi bosim hatto oz bo'lganda ham ularning devori 
anchagina  cho'ziladi  va  ularda  ancha  qon  to'planib  qolishi  mumkin.  Agar 
arteriyalarning  avvalida  qon  bosimi  18,7  kPa  (140  mm  simob  ustuni)  bo'lsa, 
venulalarda 1,3-2,0 kPa (10-15 mm simob ustuni)ga teng. Venalarning oxirlarida esa 
qon bosimi nulga teng va hatto atmosfera bosimidan ham pastroq bo'lishi mumkin. 
Venalarda  qonning  harakati  quyidagi  omillarga:  yurakning  ishi,  vena  klapanlarning 
faoliyati, skelet mushaklarining qisqarishi va jismoniy harakatning og'irligiga bog'liq. 
Ma'lumki,  yurak  o'z  faoliyati  bilan  arterial  tizim  va  o'ng  bo'lma  o'rtasida  qon 
bosimining  farqini  tashkil  qilib  beruvchi  asosiy  omil  hisoblanadi.  Buning  natijasida 
venoz qon yurakka qayta quyiladi. 
Venada  halqasimon  klapanlar  borligi  qonning  bir  tomonlama  oqishini  ta'min  etadi. 
Mushaklarning  navbat  bilan  qisqarish  va  susayishi  venalarda  qon  oqishining  eng 
asosiy  omili  hisobalanadi.  Ularning  qisqarishi  natijasida  venalar  yupqa  devorlari 
bosiladi  va  qon  yo'nalishini  o'zgartirib,  yurak  tomoniga  harakat  qiladi.  Skelet 
mushaklarining  susayishi  esa  qonning  arterial  tizimidan  venaga  o'tish  jarayonini 
ta'minlaydi.  Mushaklar  tomonidan  bajariladigan  tomirlarda  qon  yo'nalishini  bunday 
o'zgartirib  o'tkazilish  qobiliyati  «mushak  nasosi»  deyiladi  va  ular  asosiy  nasos  -
yurakning yordamchilari deb hisobalanadi. Odam harakat qilsa yoki ritmik jismoniy 
mashqlar  bilan  shug'ullansa  oyoq  venalarida  mushaklar  nasosi  tufayli  qon  harakati 
yengillashadi. 
Nafas  olish  fazasida  ko'krak  qafasidagi  manfiy  bosim  tufayli  qon  yurakka  qayta 
qo'yiladi,  chunki  bu  manfiy  bosim  bo'yin  va  ko'krak  bo'shligidagi  vena  qon 
tomirlarini kengaytiradi. Buning  natijasida  bosim  venalarda  pasayib  ketadi  va  yurak 
tomoniga qon harakatini yengillashtiradi. 
Periferik venalarda qon harakatining tezligi 5-14 sm/soniya va kovak venalarda  - 20 
sm/soniyaga teng.