Ecologiya MurodovSh lot doc

1.12 Areal. Bu hududiy tushuncha. 
 
Areal – o’simlik va hayvonlarning ma‘lum turi, turkum 
yoki oilasi tarqalgan cheklangan hudud bo’lib, bir-biri bilan 
uzviy bog’liq organizmlar yig’indisi.
Areal chegarasi tabiiy to’siqlar (tog’lar, dengizlar, 
daryolar), hamda iqlim, tuproq, ozuqa resurslari va boshqa tabiiy 
omillar bilan belgilanadi. 
Keng arealga ega bo’lgan organizmlar kosmopolit, uncha 
katta bo’lmagan maydonlarda yashovchilar esa endemiklar deb 
ataladi. 
NAZORAT UCHUN SAVOLLAR 
1. Tizim deganda nimani tushunasiz? 
2. Tizim nazariyasining yaratuvchilaridan kimlarni bilasiz? 
3. Tizimning ierarxik tuzilishini tushuntiring? 
4. Emerjentlik xossalariga misol keltiring? 
5. Tizimli tadqiqotlar majmuiga nimalar kiradi? 
6. Tizimli yondashish deganda siz nimani tushunasiz? 
7. Biologik tizim nima? 
8. Biotizim qanday xususiyatlari mavjud? 
9. O’z-o’zini tashqil etish va o’z-o’zini boshqarish deganda 
nimani tushunasiz? 
10. Teskari aloqa nima? 
11. Biotizimlarni qanday fan o’rganadi? 
8 
33 

---

www.qmii.uz/e-lib 
www.qmii.uz/e-lib 

---

www.qmii.uz/e-lib 
www.qmii.uz/e-lib 
V Ekotizimda moddalar aylanishi 
4 
5.
1 
Global aylanish, katta aylanish, kichik aylanish, 
biogeokimyoviy davr uglerodning aylanishi 
2 
5.
5 
Azotning aylanishi, kislorodning aylanishi, vodo-
rodning aylanishi 
2 
VI 
Ekotizimlar faoliyati 
4 
6.
1 
Umumiy tushunchalar, ekotizimning tashkil topi-
shi, ekotizimning vaqt va bo’shliqdagi chegarasi, 
ekotizimning mintaqaviyligi (zonalligi)
2 
6.
2 
Mintaqaviylikning vaqtinchalik jihatlari, ekotizim-
ning barqarorligi, rezistent va elastik barqarorlik, 
suktsessiya, o’z- o’zidan harakatda bo’lish va o’z- 
o’zidan rivojlanish,o’zini - o’zi rostlash va o’zini - 
o’zi tashkil qilish, o’zini - o’zi boshqarish 
2