Eduard Segen 1812-1880 Segen va uning alohida ta’lim extiyojlari bo’lgan bolalar ta’limi uchun yaratgan tibbiy-pedagogik tizimi

Segen tibbiy-pedagogik tizimining asosiy qoidalari qanday?

Og'ir nogiron bolalarni tarbiyalash usullarini ishlab chiqishda Segen aqli zaifikni asab tizimining buzilishi sifatida tushunishdan kelib chiqdi, bunda barcha organlar va qobiliyatlarning to'liq harakatsizligi va iroda yetishmasligi mavjud. Bu kamchiliklar chuqur orqada qolganlarni butunlay instinktlarga qaram qiladi. Aqli zauflik, Segenning ta'rifiga ko'ra, hech narsa qila olmaydi, hech narsani bilmaydi va eng muhimi, hech narsani xohlamaydi. Aqli zaiflarning inertsiyasini ta'kidlab, Segen bunday holatni davolab bo'lmaydigan deb bilganlar bilan qizg'in kurash olib bordi. U faqat umumiy falaj bo'lganlarni davolab bo'lmaydigan deb tasnifladi, ammo Segen hatto ularda ham vosita funktsiyalarini qisman tiklash mumkin deb hisobladi.

Segenning fikricha, chuqur aqli zaiflarni tarbiyalash vazifasi ularni inert holatdan chiqarish va tashqi dunyo bilan aloqa qilishdir. Ta'limning pirovard maqsadi qobiliyatlarni rivojlantirish, samarali mehnat ko'nikmalarini berishdir, shunda o’gir darajadagi nogironlar o'z daromadlari bilan o'z ta'minoti uchun to'lashlari va jamiyatga yuk bo'lishni to'xtatib, foydali insonlar bo'lishlari mumkin. Seginning o'zi o'z tizimini fiziologik deb atadi, chunki ta'lim jarayonida uning nuqtai nazari bo'yicha asab tizimining tuzilishini o'zgartirish va uni yaxshilash kerak.

• Segenning fikricha, chuqur aqli zaiflarni tarbiyalash vazifasi ularni inert holatdan chiqarish va tashqi dunyo bilan aloqa qilishdir. Ta'limning pirovard maqsadi qobiliyatlarni rivojlantirish, samarali mehnat ko'nikmalarini berishdir, shunda o’gir darajadagi nogironlar o'z daromadlari bilan o'z ta'minoti uchun to'lashlari va jamiyatga yuk bo'lishni to'xtatib, foydali insonlar bo'lishlari mumkin. Seginning o'zi o'z tizimini fiziologik deb atadi, chunki ta'lim jarayonida uning nuqtai nazari bo'yicha asab tizimining tuzilishini o'zgartirish va uni yaxshilash kerak.
• Segin aqli zaiflarni tarbiyalash vazifasini “idrok etishning mavjud bo‘lmagan usullarini ba’zi bir yangilari bilan almashtirishda emas (kar va ko‘rlarni o‘rgatishda – X.Z.) ko‘rgan; u shunchaki his-tuyg'ulardan foydalanishni tartibga solish, tushunchalarni ko'paytirish, o'zlariga qo'yib yuborilsa, tashqi dunyo bilan aloqasiz, aloqasiz qoladigan bunday ayanchli mavjudotlarning g'oyalari, istaklari, ehtiroslarini urug'lantirish imkoniyatidan iborat."