Egamberdiyeva Salima Rayimovna moliyaviy va boshqaruv hisobi

Kirish yoki ta’sis balansi deganda korxonaning davlat ro‘yxatidan 
o‘tgan sanasiga, ya’ni ta’sis etilgan kuniga tuzilgan balansi tushuniladi. 
Odatda ushbu sanaga tuzilgan balansning aktivida faqat ta’sischilarning 
yangi tashkil etilgan korxona oldidagi qarzi, balansning passivida esa 
e’lon qilingan ustav kapitalining miqdori ko‘rsatiladi. 
2.1.1-rasm. Buxgalteriya balansini tasniflash asoslari 

---

44 
Boshlang‘ich balans deganda hisobot davri boshiga, hisobot balansi 
deganda esa hisobot davrining oxiriga tuzilgan balans tushuniladi. Hisobot 
balansi keyingi davr uchun boshlang‘ich balans bo‘lib hisoblanadi. 
Tugatish balansi – korxona tugatilishi sanasiga tuzilgan balans. 
Birlashtirish balansi – ikki va undan ortiq korxonalar bir-biri bilan 
qo‘shilganda qo‘shilish sanasiga tuzilgan balans. 
Ajratish balansi – bu korxona ixtiyoridan mustaqil boshqa korxona 
ajralib chiqganda bir – biriga mablag‘larni topshirish va qabul qilish 
sanasiga tuzilgan balans. 
Ma’lumotlarni jamlash darajasiga ko‘ra balans yig‘ma va alohida 
balans turlariga bo‘linadi. 
Yig‘ma balans - bu bir tizim korxonalari balanslari moddalarini 
gorizontal holda jamlash natijasida tuzilgan balans, masalan trest, konsern, 
kompaniya, vazirlik va shu kabi yuqori organlar tomonidan tuzilgan 
balans. 
Alohida balans –bu har bir xo‘jalik yurituvchi subekt tomonidan 
tuzilgan balans. 
O‘z qaramog‘ida sho‘ba xo‘jalik jamiyatlariga ega bo‘lgan bosh 
korxonalar konsolidasiyalashtirilgan balans tuzadilar. 
Subektlarni moliyalashtirilishiga qarab balans bir biridan tubdan farq 
qiladigan davlat byudjetidagi muassasalar balansi va xo‘jalik yurituvchi 
subektlar balansiga bo‘linadi. 
Hisob ma’lumotlarini jamlash sikllariga ko‘ra sinov balansi, 
tuzatilgan sinov balansi va oxirgi yakuniy balans turlarini ajratish mumkin. 
Sinov balansi – bu vaqtinchalik schyotlar yopilmasdan tuzilgan, 
shuningdek hisobot davri oxirigaa ayrim schyotlar bo‘yicha hisob-kitoblar 
ma’lum sabablarga ko‘ra oxirigacha amalga oshirilmagan holda tuzilgan 
dastlabki balans