Egamberdiyeva Salima Rayimovna moliyaviy va boshqaruv hisobi

SOTIB OLINGAN ISHLAB CHIQARISH ZAHIRALARINING 
TANNARXI ularni sotib olish qiymati, bojxona yig‘im va to‘lovlari, 

---

558 
sertifikasiya xarajatlari, komissiya to‘lovi, transport-tayyorlov va boshqa 
sotib olishda ketgan xarajatlarni o‘z ichiga oladi. 
SOTISH JARAYONI deganda ishlab chiqarish jarayonida yaratilgan 
tayyor mahsulotlarni, bajarilgan ishlarni, ko‘rsatilgan xizmatlarni 
xaridorlarga sotish tushuniladi. 
SOTISHNING SOF QIYMATI –bu ishlab chiqarish zaxirasining 
tannarxidan kichik qiymati bo‘lib, faqatgina ularni keragidan ko‘p 
miqdorda yig‘ilib qolganida bahoni pasaytirish hollarida vujudga keladi. 
Bunday holda ishlab chiqarish zaxiralari pasaytirilgan baholarda, ya’ni 
sotishning sof qiymatida balansda aks ettiriladi. 
STANDART KOST (STANDARD COSTS) – hamma xarajatlarni 
qattiq meyorlashtirgan va mahsulotning standart (meyoriy) tannarxini 
hisoblash imkoniyatini yaratadigan kalkulatsiya qilish tizimi. Xarajatlar- 
ning sarflanishi jarayonida chetga chiqishlarni nazorat qilish, mas’uliyat va 
xarajat markazlari, xarajat moddalari boyicha hisobga olish, chetga 
chiqishning sabablarini aniqlash maqsadida chuqur tahlil qilish hamda 
nazoratni o’rnatish imkoniyatini yaratadigan tizim. Hozirda amaliyotda 
qo’llanilayotgan meyoriy hisobga olish va tannarxni kalkulatsiya qilish 
usuliga o’xshaydi. 
STORNO YOKI “QIZIL YOZUV” USULI. Ushbu usul registrlarda 
summa ortig‘i bilan ko‘rsatilganda va ular jami ma’lumotlardan joy 
olganda qo‘llaniladi. Bu xatoliklar keyingi hisobot davrlarida to‘g‘rilanadi. 
Buning uchun summasi berilgan yozuv (o‘tkazma) qaytariladi, faqat farq 
summa qizil yozuv bilan yoki minus ishorasi bilan ko‘rsatiladi. Qizil 
yozuv umumiy summadan ayirishni bildiradi. Tuzatish maxsus 
ma’lumotnomasi bilan rasmiylashtiriladi va tasdiqlanadi.