Ek sper im en ta L

• Aniq eksperimental faraz - asosiy sabab va laboratoriya 
ornsidngi aloqa.
• Kksperimental maksimal (yoki minimal) ko‘rsatkichli faraz
- nuistaqillik va nomlanishning maksimal bilishlari bilan ko‘r- 
satiladi. Faqatgina juda ko‘plab eksperimentlar natijalari asosida 
isbotlanadi.
• Absolyut eksperimental farazlar k o'p xarakterli eksperi- 
mcntlarda o'tkaziladi.
Bir munosabatli eksperimental farazlar bitta mustaqil va 
mustaqil boMmagan holatlar orasidagi munosabatlarda o 'z aksini 
topadi. Bu eksperimental farazni o ‘tkazish uchun bitta munosabatga 
doimiy eksperiment o ‘tkazilgan boMishi, ikkinchisi esa unga 
nazoratli hodisa boMishi kerak.
Ba’zi olimlar farazlarning statistik va fan turlarini farqlaydilar. 
Fan farazlari taklif etilgan muammolarning qarorlaridan shakllan- 
gan. Statistik farazlar matematik statistika asosida shakllanadi. 
Istalgan fan farazi statistik m a’lumotlami talab etadi. Har bir sabab 
qonuniyatlar, aloqalarni yoki voqealami isbotlashda ko‘plab tushun- 
tirishlar keltirishi kerak. Faraz ikkita tarkib: asosiy va alternativdan 
iborat. 
Statistik farazlar ikkita tushunchada qoMlaniladi: 
N 
(farqlanish haqidagi faraz) va N (ish haqidagi faraz).
Eksperimental faraz eksperiment tuzilmasi uchun, statistik 
farazlar esa tomonlarni qayd etish uchun olinadi. Ular o 'z tuzil- 
masiga ega va har biri dalillarga tayanadi. Bitta eksperimentni 
tushuntirish uchun birgina emas, balki bir nechta nazariyalar hisobga 
olinadi.
Shubhasiz, statistik farazlar juda zarur va eksperimental faraz­
larning toMdiruvchisidir. Eksperimental farazlar birinchi o'rinda, 
statistik farazlar esa ikkilamchidir. Farazlar mavjud nazariy borliq 
bilimlari: dalillar, qonun-qoidalarsiz eksperiment oMkaza olmaydilar.
Nazariyani eksperimentda tekshirib boMmaydi. Nazariy xulosalar 
universal hisoblanadi. Agar nazariyadan chiqadigan xulosalar ekspe­
riment jarayonida tasdiqlanmasa, nazariy isbotlanmaydi.
Eksperiment natijasini ifodalovchi xulosalar assimmetrikdir, 
y a’ni faraz inkor qilinishi mumkin boMgan, lekin hech qachon 
qat’iyan qabul qilinmaydi. Har qanday faraz keyingi tekshirishlarda 
tasdiqlanadi.

---