Ekologiya va botanika kafedrasi botanika fanidan

Diskomitsetkabilar—Discomysetales
Bu tartibga saprofit va parazit holda yashovchi 6000 ta tur kiradi, diskomitsetlarning mevatanasi apotesiy — ochiq bo‘lib, tarelkasimon, piyolasimon shakllarda bo‘ladi. Uning chuqur silindrik xaltachalar bilan parafizalarning navbatlashib joy-lanishidan hosil bo‘lgan gimeniy qatlami bor. Mevatanasining diametri 1 mm dan bir necha santimetrga boradi, yoshligida ba’-. zan yopiq bo‘lib, faqat yetilgandagina ochiladi.
Bu tartibning tipik vakili chirindisi ko‘p va zaxroq joy-larda, ariq bo‘ylarida uchraydiganpesitsadir (Peziza)
Pesitsaning mevatanasi voronkasimon, etli, diametri bir necha sm bo‘lib, ostidan chiqqan bir tuda gifalar bilan subst-ratga birikkan holda, saprofitlik bilan yashaydi. Ularning sirti, turlariga qarab, sariq, jigar rang, och sariq ranglarda bo‘lishi mumkin.

Qo‘zihorinlar:
1 — yeyiladigan qo‘ziqorin; 2 —uning xaltachalari bilan parafizalarning navbatlanishi; 3 — xeleyella; 4 — pesitsa; 5 — pesitsa xaltachasining parafizalar
bilan navbatlanishi b — verpa.
Ikkinchi vakili sifatida hamma joylarda uchraydigan qo‘-ziqorii (Morchella) ni olish mumkin. Qo‘ziqorinning mevatanasi yirik, bo‘yi 10— 20 sm, ichi bo‘sh bo‘lib, u qalpoqcha va banddan iborat. Qalpoqchasinyng ustki tomoni qorinning ichki tomoniga o‘xshaydi va chetlari esa bandi bilan birlashgan hrlda usadi. Qalpoqchasining katakchalarida gimeniy qatlamlari joylashib, yetishgan xaltachalar ichida sakkiztadan spora hosil bo‘ladi. Uz - bekistonda va, shuningdek, Urta Osiyoning boshqa respublikala-rida konussimon qo ‘zitsorin (M. conica) va gigant kul rang qo ‘-zitsorin (M. grisea — gigantea) ham ko‘p uch raydi.
Qo‘ziqorinning ko‘klamdagi mevatanasi ovqat sifatida ko‘p iste’mol qilinadi.
Qo‘ziqorinlar chirindiga boy, tuproqda yashovchi saprofit zam- burug‘lar bo‘lib, ularning ko‘p yillik mitseliysida yoz faslida zapas oziq moddalar to‘planadi, kuzdan boshlab, mevatanacha hosil bo‘ladi. U faqat kelgusi yilning ko‘klamida yerdagi namlar ketmasdan o‘sib, yo‘g‘onlashib, kattalashadi, so‘ngra bahrrning yog‘inli va issiq kunlarida yer betiga chiqadi va sporalarini sochadi.