Ekonomikalıq reformalar. Bazar munasábetleriniń qáliplesiwi

Menshiklestiriw. 1991—yil 18-noyabrde qabıl etilgen mulkni mámleket ıqtıyarınan shıǵarıw hám menshiklestiriw tuwrısındaǵı nızamǵa muwapıq, mámleket buyım-mulkni menshiklestiriw máseleleri boyınsha 20 dan artıq arnawlı programmalar islep shıǵıldı hám olardı ámelge asırıwǵa mámleket basshılıq etdi. Menshiklestiriw procesi ulıwma turaq-jay fondini, sawda, jergilikli sanaat, xizmet kórsetiw kárxanaların, awıl xojalıq ónimlerin tayarlawshı xojalıqlardı mámleket ıqtıyarınan shıǵarıwdan baslandı. Bul process «kishi menshiklestiriw» dep at aldı.

Kishi menshiklestiriw 1994— jılda-aq tamamlandi. Mámleket ixtiyorida bolǵan bir millionnan artıq kvartira yamasa mámleket turaq-jay fondining 95 procentten artıqrog'i puqaralardıń jeke menshiki bolıp qaldı. Bunda hár 3 kvartiraning birewi iyelerine jeńillikli shártler menen yamasa biypul berildi. Urıs eń húrmetlileri, oqıtıwshılar, medicina xızmetkerleri, ilimiy xızmetkerler hám dóretiwshilik oqımıslı adamlarǵa kvartiralar biypul berildi. 2002—yilga shekem Respublika turaq-jay fondining 98 procentke jaqinı jekelestirildi.

Mámleketke qarawlı mulkni, kárxanalardı menshiklestiriwge dav-latning ózi ǵayratkor boldı hám basshılıq etdi. Mámleket múlkin menshiklestiriw baslanǵannan keyin tap 1994— jıl aqırıǵa shekem 54 mıńǵa jaqın kárxana hám obiekt mámleket ıqtıyarınan shıǵarıldı. Usılar -dıń 18, 4 mıńı jeke menshikke, 26, 1 mıńı aksiyadorlik, 8, 7 mıńı jámáát, 661 tasi ijara kárxanalarına aylandı.

1994—yil 21-yanvarda daǵaza etilgen «Ekonomikalıq reformalardı jáne de tereńlestiriw ilajları tuwrısında»gi hám 1994—yil 16 -martda daǵaza etilgen «Mulkni mámleket ıqtıyarınan shıǵarıw hám menshiklestiriw procesin jáne de rawajlandırıwdıń ústivor yo'na-lishlari tuwrısında»gi Prezident húkimleri menshiklestiriw procesine jańa dúmpish boldı. O'lta hám iri kárxanalardı aksiyadorlik jámiyet-lariga, ijara kárxanalarına aylantıra baslandı, bul processga xalıq hám sırt ellik investorlar keńlew tartindi. Mámleket múlkin satıw boyınsha kim asdı sawdaları hám tańlawlar dúzildi. 2000-2005— jıllarda jámi 4660 ta mámleket kárxana hám obiektiv jeke menshikdorlarga sotildi.

2004— jıl baslarında respublikamızda 1800 dane aksiyadorlik jámiyetleri iskerlik yuritdi, 1, 2 mln. den artıq puqara aksiyalarǵa iye boldı hám olardan dáramat alıp atır.

Kishi biznes. Respublikada kishi biznes hám jeke isbilermenlikti mámleket jolı menen qollap -quwatlash ushın isbilermenlikti rawajlan-tirish fondı, kishibiznesni rawajlandırıwǵa kómeklesiw fondı tuzildi, dúnyadaǵı abıraylı banklerdiń qarjıları qosıldı. Isbilermenler hám biznesmenlarga máslahátlar menen kómeklesiw maqsetinde nemis texnikalıq kómeklashuv jámiyeti Ózbekstanda kishi biznesti qollap -quwatlash orayın, Evropa jámiyetshiligi komissiyası ámeliy baylanıslar orayın ashtılar. Oraylıq Aziyadaǵı Amerika isbilermenlik fondı hám Oraylıq Aziyadaǵı Ullı Britaniya investitsiya fondı isbilermenlerge zárúr máslahátlar menen kómeklashdilar. Tek 1999— jılı kishi biznes kárxanalarına Evropa tikleniw hám rawajlanıw banki, Aziya rawajlanıw banki, Germaniya tikleniw bankiniń 200 mln AQSH dollarınan artıq kredit qarjları qosıldı hám ózlestirildi. Kishi biznes hám jeke isbilermenliktiń mámleket jalpı ishki ónimindegi úlesi 1991— jılda 1, 5 protsentti, 1999— jılda 12, 6 protsentti shólkemlesken bolsa, 2005— jılda 38, 2 procentke jetti. 2005— jılda iskerlik júrgizeip atırǵan kishi biznes kárxanaları sanı 310 mıńǵa jetti. Tek 2004— jılda bul sektor esabına 425 mıń jumıs orınların jaratıldı. 2004— jıl 1-oktyabrida usı sektorda jumıs menen bánt bolǵanlar sanı 6, 4 mln. kisin yamasa ekonomikada jámi bánt bolg`anlardin`65 payızın quradı.