Eksperimental psixologiya

Faoliyat mahsulini o`rganish– myetod, psixologiya tarixida, antropopsixologiya, ijodiy psixologiyada kyeng tarqalgan. Ijodiylik psixologiyasida u asosiy hisoblanadi toki, ijodiy mahsulotni antiqaligi ham shundadir.Faoliyat mahsulining analizi klinik psixologlar uchun muhim matyerialni taqdim etadi; alohida kasallarda (SHizofryeniya, Manianal – dyepryessiv psixoz va b.) samaradorlik xaraktyeri tyez o`zgaradi (matnlarda, rasmlarda va h.k).
Nyeyropsixologik analizning byemor faoliyat mahsuldorligini namunasi A.R.Luriyaning «Yo`qolgan va qaytarilgan» ishlarida bayon qilingan.
Barcha taxminlar kundalik qaydlarni tahlil qilish, miyaning chap yarim sharlari 1/3 qismi og`ir asoratlarni kyechirgan holda o`rganiladi.
Proyektiv myetod oraliqdagi o`z darajasiga ko`ra psixologik o`lcham va faoliyat mahsuldorligining analizi myetodi bo`lib hisoblanadi. Proyektiv myetodning istalgan muolajasini qo`llash, istalgan psixologik tyestni qo`llashga o`xshashdir, sinaluvchidan alohida vazifalarni bajarish so`raladi, rasmni chizish, rasm asosida hikoya tuzish, gapni to`ldirish. Ekspyerimyentator uning harakatlarini boshqaradi, suhbatni olib boradi, vazifalarni alohida kyetma-kyetlikda ko`rsatadi, ammo an`anaviy tyest o`tkazishda muolaja tahlili va ishlanayotgan faoliyat mahsulotlari tahliliga ko`proq urg`u byeradi.
L.Frenka klassifikasiyasiga binoan proyektiv myetodikalar unchalik ko`p emas; «Uyning rasmi» tyesti, «Odam qomati», Gudinaf va Maxovyer tyesti, «Daraxt rasmi» tyesti. Ammo u yoki bu chyegarada faoliyat mahsuli tahlili kuzatiladi va tahlil jarayonida, boshqa tyest natijalarida ham kuzatib boriladi.
Ular qatoriga TAT, Rozyensvyey tyesti, Rorshaxning «Siyoh dog`lari» tyesti, yozuv analizi kiradi.
Barcha proyektiv tyestlarga quyidagilar xos:
- Matyerialning yoki vazifaning nisbatan noaniqligi.
- «Ochiqlik» - barcha javoblar – sinaluvchi barcha ryeaksiyalari qabul qilinadi.
- Mulozamatlilik muhiti va ekspyerimyentator tomonidan chyetdan baholashning ishtirok etmasligi.
-Psixik funksiyaning o`lchanishi emas, ijtimoiy muhitga munosabatni, shaxsning xususiyati o`lchanishidir. Psixik jarayonlar, psixik holatlar ong va xatti-harakatlarning o`ziga xos sifat xususiyatlaridan iboratdir. Masalan, idrok jarayoni tafakkur jarayonidan sifat jihatidan farq qiladi. Tyetiklik holati toliqishdan, haqqoniylik shuhratparastlikdan farq qiladi. Lyekin har bir jarayon, holat yoki xususiyatlar shuning bilan birga miqdoriy byelgilarga ham egadir. Har bir psixik jarayon ma`lum muddat davom etadi, har bir psixik holat ma`lum jadalikka, har bir psixik xususiyat esa ma`lum darajada ifodalanishga egadir.
Psixik jarayonlarning sodir bo`lib o`tishi haqida miqdoriy ma`lumotlar olish hammasidan osonligi bilan farq qiladi. Masalan, biz idrokning qancha vaqt davom etishini byevosita o`lchashimiz mumkin. Psixik xususiyatlarning ifodalanish darajasini aniqlash ancha qiyinroqdir. O`quvchining o`quv pryedmyetiga bo`lgan qobiliyat darajasini aniqlash uchun bu fan o`zlashtirish muvaffaqiyati bilan zo`r byerib sarf qilingan myehnatni solishtirib ko`rish kyerak.
Miqdoriy shaklda laboratoriya va tabiiy ekspyerimyent ma`lumotlarini, shuningdyek, ankyeta ma`lumotlarini, xususan grafalarga bo`lingan ankyetalarning ma`lumotlarini qayd qilish mumkin.