Electr xa'm magnetizm lat

Elementar zaryad. Meyli elektrodta elektrlizdin’ na’tiyjesinde 
dana ion bo’linip shıqqan 
bolsın. Olardın’ zaryadının’ absolюt ma’nisi 
ge ten’ boladı ( arqalı sa’ykes хimiyalıq 
elementtin’ yamasa birikpenin’ valentligi belgilengen). Eger bul ionlar katodta bo’linip shıqqan 
bolsa, onda olardın’ zaryadları katodqa sırtqı shınjır arqalı kelgen elektronlar ta’repinen 
neytrallanadı. Eger ionlar anodta bo’linip shıqqan bolsa, onda tap sonday mug’dardag’ı elektr 
zaryadları sımlar arqalı anodtan ketedi. Eki jag’dayda da shınjır arqalı 
= mug’darındag’ı 
elektr zaryadları shınjır arqalı o’tedi. Meyli elektrodta bo’linip shıqqan zattın’ massası 
, al 
ionnın’ (atomnın’ yamasa molekulanın’) massası 
bolsın. Bunday jag’dayda = / ha’m 
usıg’an sa’ykes 
= /( ). Bun an’latpanın’ alımın da, bo’limin de Avagadro sanı ge 
ko’beytsek 
=
(110) 
an’latpasın alamız. Bul an’latpada 
= atomlıq salmaqqa sa’ykes keledi. Al bolsa 
joqarıda atı atalg’an ha’m ma’nisi ko’rsetilgen Faradey sanı bolıp tabıladı. Onın’ (110)-
formuladag’ı ma’nisi 
= shamasına ten’. Demek Faradey sanının’ ma’nisi anıqlang’an 
bolsa (biz onın’ 
≈ 96 500 
ekenligin ko’rdik), onda elementar zaryadtın’ mug’darının’ 
= / ekenligine iye bolamız. Haqıyqatında da elementar zaryadtın’ ma’nisi birinshi ret 
1881-jılı Angliyada tap usınday jollar menen anıqlandı  
Ta’replik elektr qozg’awshı ku’shler. Biz 9-paragrafta inertsiya ku’shleri payda etetug’ın 
ta’replik elektr maydanı haqqında ga’p ettik (
=
/ ). Usınday maydannın’ ta’sirinde 

---

70 
elektr qozg’awshı ku’shleri payda boladı (sol paragrafta 
Å
= ( +
)
+ formulası 
menen berilgen, 92-formula). Bul elektr qozg’awshı ku’sh elektrostatikalıq maydannın’ 
ta’sirinde kelip shıqpaydı. Elektrostatikalıq emes sebeplerge baylanıslı payda bolatug’ın elektr