«elеktr enеrgеtika»

 
TAJRIBA ISHI № 3 
YОY PЕCHINI ELЕKTR HARAKTЕRISTIKALARINI 
 TAHLIL QILISH. 
1.ISHDAN MAQSAD: 

Yoy elektr pechlarini elektr harakteristikalarini ko’rish uchun ekperimental 

hisob usulini o’zlashtirish. 
 
2.UMUMIY MA‘LUMOTLAR: 
 
 
1- rasm. Elektr yoy pechi
1. 
Elektr yoy pechlari (EYOP) metallurgiya, kimyo , mashinosozlik va 
sanoatning boshqa jabxalarda qo’llanadilar. Ular qo’yidagi turlarga bo’linadi. 
2. 
Bilvosita ishlovchi EYOPlari- ularda elektr yoy issiqlik ishlovi 
berilayotgan (erilayotgan ) metall ustida joylashgan elektrodlar o’rtasida hosil 
qilinadi va bo’nda elektr yoyi va metall o’rtasidagi issiqlik almashino’vi-nurli 
issiqlik almashuvi usuli orqali amalga oshiriladi.
Elektrodlar kuchlanish manbasiga ulangandan so’ng maxsus mexanizm 
yordamida
Uchlari bir-biriga tutashtiriladi va buning oqibatida elektrodlar zanjirida tok 

---

 
18 
hosil bo’lgach ,bir-biridan o’zoqlashtiriladi va natijada yoy hosil bo’ladi 
.Yoyda
hosil bo’lgan issiqlik energiyasi o’zlashtirilishi xisobiga metallarga issiqlik
ishlovi beriladi yoki eritiladi. Metall eritib bo’lingach , og’dirish mexanizmi 
yordamida pech og’diriladi va eritma mahsus idishlarga to’kiladi. Pech quvvat 
manba tokini va elektrodlarni yaqinlashtirish yoki o’zoqlashtirish natijasida
yoy o’zunligini o’zgartirish hisobiga boshqariladi . 
Pechning asosiy elektr jihozlarini pech transformatori, boshqarish 
reaktori va elektrodlarni o’zatish mexanizmining elektr yuritmasi tashkil etadi 
. 
Bilvosita EYoP lari 0,25 tva 0,5 t sig’imiga ega. Ular mos ravishda quvvati
175- 
250 va 250-400 kV·A ga teng transformatorlar bilan ta‘minlangan bo’lib, 
bo’nday pechlarda grafitlashtirilgan elektrodlar qo’llaniladi.
2. Bevosita ishlovchi EYOP lari ularda elektr yoyi elektrodlar uchi bilan 
metall o’rtasida yonadi va bunda yoydagi issiqlik metallga nurli issiqlik 
almashuvi, konvektsiya va issiqlik o’tkazuvchanlik orqali o’zatiladi. 
Bevosita EYOP lar asosan keyinchalik prokat tsexlarida quyma yombi olish 
uchun mo’ljallangan po’lat eritish uchun belgilangan. Shuningdek, olingan 
mahsuloti mashinosozlik zavodlarida fasonli qo’yish orqali metallurgik xom 
ashyo olish uchun ishlatiladi. Bevosita EYOP larni guruhiga po’lat eritish yoy 
pechlari ham kiradi.
Elektrotexnik pulatni eritsh jarayoni qo’yidagi jarayonlar ketma-ketligidan 
iborat: 
-Metallalom ( ruda ,skrap) ni eritish; 
-Qorishmani turli qo’shilma va gazlardan tozalash; 
-Metall raskisleniyasi
-Qorishmaga legirlovchi komponentlar qo’shish. 
-Rafinatsiya jarayoni ( tozalash, oqlash) 
- Eritmani avval mahsus cho’michga (kovshga ) va undan tegishli shaklarga 
qo’yish. 
Katta hajmdagi pechlarda eritish jarayoni 4-6 soat davom etib , undan 1,5- 2,5 
soati eritishga , 2-4 soati metallni oksidlash va rafinatsiya qilish uchun 
sarflanadi. 
Pechdan, xususan elektrodlar zanjiridan oqayotgan tok kuchining miqdoriga 
ko’ra PEYoP larini qo’yidagi ish tizimlarida ishlaydi deb yuritiladi: 
a) Salt yurish tizimi (elektr yoyi mavjud emas I=0); 
b) normal (nominal ) ish tizimi ( I=Inom); 

---

 
19 
v) ekspluatatsion qisqa tutashuv rejimi (I=Ik.t.). 
Pechning to’la quvvati Rtula, yoyda sarf bo’layotgan quvvati R yoy , 
yo’qolayotgan
Issiqlik quvvati Ryu.is. , pechning foydali ish koeffitsenti ( va pechning quvvat 
koefitsienti cos( kabi kattaliklari bilan pech toki o’rtasidagi bog’lanish 
tavsiflari deb yuritiladi.( ya‘ni energetik tavsiflovchi ifodalovchi bog’lanishlar 
Rtula = f (I); Ryoy =f (I) ; Rel.y= f(I) ; Riss.y= f(I); (=f(I); va cos(=f (Id) laridir