Электр хавфсизлиги

34-rasm. Nеytrаli yеrgа to‟g‟ridаn-to‟g‟ri ulаngаn tаrmоq: а –tоk o‟tkаzuvchi qismlаrgа 
insоnning bir fаzаli tеginishi; b – to‟g‟ridаn-to‟g‟ri yerga ulash; v –yеrgа nisbаtаn 
kuchlаnishlаrning vеktоr diаgrаmmаsi 
Uskunalardagi ko‗chma yerga ulagichni o‗rnatilishi kerak bo‗lgan joylar 
bo‗yoqdan tozalanishi shart. 

---

138 
Ish joyida ko‗chma yerga ulagich yerga yarim metr chuqurlikka tik qoqilgan 
yerga ulagich uskunasiga o‗rnatilishi mumkin. 
Yerga ulagich uskunasini tuproqqa, bexos to‗kilgan uyumga qoqish man 
qilinadi. 
1000 V kuchlanishgacha bo‗lgan elektr uzatish tarmog‗ida yoki izolyatsion 
zvenosi yo‗q teleskopik minorada turib ishlaganda, ta‘mirlanayotgan tarmoq 
simlarining barchasiga, shu jumladan radio va telemexanika apparatlari uchun 
osilgan ochiq simlarga ham yerga ulagich qo‗yilishi shart. 
Ta‘mirlash uchun o‗chirilgan elektr uzatish tarmoqlarida ko‗chma yerga 
ulagichlarni o‗rnatish va keyin uni olish, hamda ustunlarga o‗rnatilgan yerga 
ulagich pichog‗ini ulash ishlarini navbatchi yoki tezkor-ta‘mirlash xodimlari 
amalga oshirishlari kerak. 
35-rasm. Nеytrаli izоlyatsiyalаngаn tаrmоqlаrdа tоk o‟tkаzuvchi qismlаrgа bir fаzаli 
tеginish 
36-rasm. Nеytrаli izоlyatsiyalаngаn tаrmоqdа yеrgа to‟g‟ridаn-to‟g‟ri ulаnish: 
а –printsipiаl sxеmа; b –yеrgа ulashdаgi kuchlаnishning vеktоr diаgrаmmаsi 

---

139 
37-rasm. Nеytrаli izоlyatsiyalаngаn uch simli tаrmоqlаrning printsipiаl sxеmаsi: 
а –chulh‟аmlаri yulduz usulidа ulаngаn mаnbаli tаrmоq; b –chulg‟аmlаri uchburchаk 
usulidа ulаngаn mаnbаli tаrmоq 
Biri IV guruhli (1000 V kuchlanishdan yuqori elektr uzatish tarmoqlarida) 
yoki III guruhli (1000 V kuchlanishdan past elektr uzatish tarmoqlarida), ikkinchisi 
III guruhli bo‗lishi kerak. 
Ikkinchi xodim sifatida, III guruhli ta‘mirlash brigadasi a‘zosini, iste‘mol-
chilarga taalluqli elektr uzatish tarmoqlarida esa, iste‘molchi-xodimni ishlatishga 
ruxsat beriladi. 
Ustunlardagi yerga ulagich pichoqlarini navbatchi yoki tezkor-ta‘mirlash 
xodimlaridan, III guruhli bir xodim o‗chirishiga ruxsat etiladi. 
Elektr uzatish tarmoqlaridagi ish joylarida ko‗chma yerga ulagichni ish 
bajaruvchi bilan birgalikda III guruhga ega bo‗lgan, brigada a‘zosi o‗rnatishi 
mumkin. 

---

140 
Ushbu yerga ulagichni olish, ish bajaruvchining farmoyishi bilan III guruhli 
ikki brigada a‘zosi bajarishi mumkin. 
Elektr uzatish tarmoqlarida kuchlanish yo‗qligini tekshirish, yerga ulagichni 
o‗rnatish va olish paytida, ishchilardan biri yerda turib boshqa ishchini kuzatib 
turishi kerak.