Elektr oʻtkazuvchanlik Arrenius va Debay-Gyukkel nazariyalarini tushuntiring

Elektr oʻtkazuvchanlik
1.Arrenius va Debay-Gyukkel nazariyalarini tushuntiring.
1887-yil Arrenius elektrolit eritmalarininng elektr tokini o`tkazish xossasini o`rganib elektrolitik dissotsilanish nazariyasini yaratdi.unga ko`ra:
Har qanday elektrolit suvli eritmada yoki suyuqlanmada musbat va manfiy zaryadli ionlarga ajraladi: (kat)N(An)M→N<sup>+</sup>(kat)+M<sup>-</sup>(An)
elektrolit→ kation +anion
Musbat zaryadli- kation(elektr toki manbaining manfiy zaryadli qutbi- katodga tortiluvchi ion)bularga misol qilib H<sup>+</sup> NH<sub>4</sub><sup>+</sup> va barcha metallarning ionlar misol bo`ladi.
Manfiy zaryadli ionlar- anion (elektr toki manbaining musbat zaryadli qutbi-anodga tortiluvchi ion)deb ataladi. Bu ionlarga OH^- va barcha kislota qoldig`ilarni misol qilishimiz mumkin. Shundab so`ng Arrenius elektrolitik dissotsilanish uchun quydagi taxminiy nazaryalarni yaratdi:
elektrolit eritmalarda uning molekulalari ionlarga ajraladi.
elektrolitlar suvli eritmalarining elektr o`tkazuvchanligi eritmadagi ionlarning umumiy konsentratsiyasiga to`g`ri proporsio-nal.
elektrolitik dissotsiatsiyalanish jarayoni qaytardir.
1923-yilda Debay va Gyukkel lar birgalikda kuchli elektrolitlar bo`lgan suyultirilgan eritmalarining elektrostatik nazariyasi elektrolitning o`rtacha aktivlik koeffitsiyentini hamda kuchli elektrolitlar bo`lgan ertimaning elektr o`tkazuvchanligini nazariy hisoblashga imkon berdigan hamda ion kuchi qoidasini nazariy asosladi. Lekin ularning nazariyasi ham taxminlarga asosangan edi. Bu taxminlar quydagilardan iborat edi.
Ular ionlarni matematik nuqtalar deb faraz qildi va suyultirilgan eritmalarda ionlar hisobga bo`lmas ham bo`ladi degan taklifni berishdi.
Bolsman taqsimot qonuni faqat suyuktrilgan eritmalar uchun qo`llaniladi.
Elektrostatik ta`sir markaziy ion va markaziy ion atrofidagi ionlarning tasirlashuvi hisobiga yuzaga keladi.
Markaziy ion atrofidagi ionlarning zaryadi markaziy ion zaryadiga teng va qarama –qarshi zaryad saqlaydi.
Debay va Gyukkel kashf qilgan nazaryadan z<sub>+</sub> va z<sub>-</sub> zaryadili ionlarning aktivligini hisoblab topish mumkin : lgγ±=-│z<sub>-</sub>*z<sub>+</sub>│A va bu yerda ionlarning aktivligi uning ion kuchiga bo`gliqligini ko`rsatadi.
I= <sup>2</sup> yani ionning zaryadini uning eritmadagi konsentratsiyasiga ko`paytmasining yarmiga tengligini ko`rsatadi. Debay-Hyukkel tenglamasini faqat juda suyultirilgan eritmalar uchun qollash mumkin va ushbu tenglama Debay-Hyukkelning chegaraviy, ya’ni cheksiz suyutirilgan eritma qonunini ifoda-laydi. Debay-Hyukkelning chegaraviy qonuni ion kuchi qoidasini nazariy asoslab beradi: elektrolitning o`rtacha aktivlik koeffitsiyenti cheksiz suyultirilgan eritmada doimiy kattalik bo`lib, eritmadagi boshqa elektrolitlarning tabiatiga bog`liq emas.