Электр қурилмаларини эксплуатация қилишда хавфсизлик техникаси қоидаларини тасдиқлаш тўҒрисида

10-боб. Коммутацион аппаратлар ва комплект тақсимловчи қурилмалар
235. Масофадан бошқариладиган коммутацион аппаратларда ишга қўйишдан олдин қуйидагилар бажарилиши шарт:
ёрдамчи электр занжирлари (бошқарув, сигнализация, иситиш ва бошқалар) ва узатманинг куч занжирлари ўчирилиши;
ўчиргичлар бакига ёки пневматик узатмаларга ҳаво узатувчи қувурларнинг сурилма қопқоқлари беркитилиши ва улардаги ҳаво атмосферага чиқариб юборилиши ва бунда ҳаво чиқарувчи тиқинлар (клапанлар) очиқ ҳолда қолдирилиши;
улайдиган юк ёки улайдиган пружиналар ишламайдиган ҳолатга келтирилиши;
масофадан бошқариш калитларига «УЛАНМАСИН! ОДАМЛАР ИШЛАМОҚДА!», беркитилган сурилма қопқоқларга эса «ОЧИЛМАСИН! ОДАМЛАР ИШЛАМОҚДА!» деб ёзилган плакатлар осилган бўлиши шарт.
236. Коммутацион аппаратларни созлаш ва ростлашда, уларни синаш учун улаш ва ўчиришда узатманинг ёрдамчи занжирларини ва куч занжирларини вақтинчалик улашга, шунингдек, узатмага ва ўчиргичга ҳаво юборишга ижозат берилади. Бунда «УЛАНМАСИН! ОДАМЛАР ИШЛАМОҚДА!» ва «ОЧИЛМАСИН! ОДАМЛАР ИШЛАМОҚДА!» деб ёзилган плакатлар олинган бўлиши керак.
Коммутацион аппаратни масофадан бошқариб улаш ва ўчиришни синаб кўришни навбатчи ходим рухсати билан созлаш ва ростлашни бажарувчи хизматчи амалга ошириши мумкин. Ўз навбатчиси бўлмаган электр қурилмаларида бундай рухсат талаб қилинмайди.
Коммутацион аппарат синаб кўрилганидан кейин навбатчи ёки иш бажарувчи (ким аппаратни масофадан бошқариб улаган ва ўчирган бўлса) томонидан ишни давом эттириш зарур бўлганда ушбу Қоидаларинг 235-банди талаблари бажарилиши шарт.
237. Ишчи босим остида бўлган ҳаволи ўчиргичларга фақат синашларда ва созлаш ишлари бажарилаётганда (демпферларни ростлаш, виброграммларни олиш, ўлчаш воситаларига ва уларнинг уланишларига симларни улаш ёки уларни узиш, ҳавонинг сирқиш жойини аниқлаш ва ҳоказо) кўтарилишга рухсат этилади.
Ҳаво билан тўлдирилган бўлгичи бор ўчирилган ҳаволи ўчиргичларга бўлгич ишчи босим остида турганда кўтарилиш тақиқланади.
238. Ҳаволи ўчиргичларнинг нам ўтказмаслик қобилиятини (зичлигини) текшириш паст босимда, завод йўриқномаларига мувофиқ бажарилиши зарур.
239. Синашлар ва созлаш учун ҳаволи ўчиргичларга кўтарилишдан олдин қуйидагиларни бажариш зарур:
бошқарув занжирларини узиш;
маҳаллий бошқарув тугмачаси ва ишга тушириш клапанларини блокировка қилиш (масалан, ҳаво узатувчи қувурларни узиш, шкафларни ёпиш ва ҳоказо) ёки иш бажарувчи кўрсатмаси бўйича аниқланган фақат бир ишловчига ўчиргич билан операцияларни бажаришга ижозат берадиган (бошқарув занжири улангандан кейин), йўриқ олган бригада аъзосини ўчиргич олдига қўйиш зарур.
Босим остида бўлган ҳаво ўчиргичлар устида одамлар бўлган пайтда бошқариш ва тақсимлаш шкафларида ҳамма ишлар тўхтатилиши шарт.
240. Ҳаволи ўчиргичларни текшириш, созлаш ва синашда узиш ва улаш вақтида уларнинг олдида ходимларнинг туриши тақиқланади.
Синашлар ва созлаш бўйича ишларни бажарувчи (ёки у томонидан тайинланган бригада аъзоси) ҳаволи ўчиргичларни улаш ва узиш учун топшириқни, бригада аъзолари ўчиргич олдидан хавфсиз масофага ёки пана жойга чиқарилгандан кейин бериши шарт.
241. Ҳаво тўплагичлар ичида одамларнинг бўлиши билан боғлиқ ишга қўйишда қуйидагилар бажарилиши:
ҳаво берилиши мумкин бўлган қувурларнинг сурилма қопқоқлари ёпилиб, қулфга беркитилиши ва сурилма қопқоқларга «ОЧИЛМАСИН! ОДАМЛАР ИШЛАМОҚДА!» деб ёзилган плакатлар осилиши;
ҳаво тўплагич ичидаги босим остида бўлган ҳаво ташқарига чиқарилиб, ҳаво чиқарувчи клапанлар очиқ ҳолда қолдирилиши;
ҳаво тўплагичдан ҳаво қувури ажратилиши ва унга тиқинлар ўрнатилиши лозим.
242. Ҳаво тўплагичлар ва ўчиргич бакларидаги манометрларнинг нолни кўрсатиши сиқилган ҳаво йўқлигининг аниқ белгиси бўлиб хизмат қила олмайди. Туйнук қопқоғини олишда бевосита гайкалар ва болтларни бўшатиб очишдан олдин ҳаво чиқариш клапанларини ёки сурилма қопқоқларни очиш билан ҳақиқатан ҳам сиқилган ҳаво йўқ эканлигига ишонч ҳосил қилиш зарур.
Ҳаво чиқариш клапанларини ёки сурилма қопқоқларни фақат туйнук қопқоғини маҳкамловчи барча гайкалар ва болтлар бураб қўйилгандан кейин беркитиш мумкин.
243. КТҚнинг шкафлари бўлинмасида ишлар олиб борилганда: ускуналар жойлаштирилган аравача тортиб чиқарилиши; кучланиш остида қолган ток ўтказувчи қисмлар бўлинмасининг пардачасини қулфга беркитиш ва «ТЎХТА! КУЧЛАНИШ!» деб ёзилган плакат осилиши; ишлаш учун мўлжалланган бўлинмада эса «ШУ ЕРДА ИШЛАНСИН!» деб ёзилган плакат осилиши керак.
244. КТҚдан ташқарида, унга уланган ускуналарда ёки ундан кетувчи ҲЛ ва КЛда ишлар бажарилганда ўчиргич жойлаштирилган аравача шкафдан тортиб чиқарилиши, пардача ёки эшикча қулфланиши ва унга «УЛАНМАСИН! ОДАМЛАР ИШЛАМОҚДА!» ёки «УЛАНМАСИН! ЛИНИЯДА ИШ БАЖАРИЛМОҚДА!» деб ёзилган плакат осилиши керак.
Бунда қуйидагиларга:
ерга улайдиган пичоқлар билан ўчиргич жойлаштирилган аравача орасида блокировка бўлса, ушбу пичоқлар уланганидан сўнг аравачани назорат ҳолатига келтиришга;
КТҚ шкафларида бундай блокировка ёки ерга улайдиган пичоқлар бўлмаганда аравачани қулфлаш шарти билан назорат ҳолати ҳамда шкафдан чиқарилган ҳолат оралиғига ўрнатишга ижозат берилади. Уланишда ерга улагич борлигидан қатьи назар аравача оралиқ ҳолатда ўрнатилиши мумкин.
Кетувчи ҲЛда ишлаш керак бўлганда КТҚнинг шкафида ерга улагичларни ўрнатишда ушбу Қоидаларнинг 168-банди талабларини ҳисобга олиш зарур.
245. Бошқарув ва ҳимоя занжирларида синаб кўриш ва ишлаш учун ўчиргич ўрнатилган аравачани назорат ҳолатига ўрнатишга КТҚдан ташқарида, кетувчи ҲЛ ва КЛда ёки уларга уланган ускуналарда, электр двигателлар орқали уланган механизмларда ишлар бажарилмаётган ёки КТҚнинг шкафида ерга улаш бажарилган ҳолларда рухсат этилади.