Elektronika va sxemotexnika

Teskari aloqa deb chiqishdagi yoki biror oraliq zveno qurilmasi chiqishidagi 
energiyaning bir qismini uning kirishiga uzatishga aytiladi. Buning uchun sxemaga 
maxsus zanjir kiritiladi va u teskari aloqa zanjiri deb ataladi. Bu zanjir 
kuchaytirgich chiqishidagi quvvatning bir qismini uning kirishiga uzatishga hizmat 
qiladi. Bir bosqichni o‗z ichiga oladigan teskari aloqa – mahalliy, ko‗pbosqichli 
kuchaytirgichning ba‘rini o‗z ichiga oladigan teskari aloqa - umumiy deb ataladi. 
Teskari aloqaning mavjudligi qurilma chiqishidagi signalning, demak 
kuchaytirish koeffisientining ham ortishi yoki kamayishiga olib kelishi mumkin.
Birinchi holatda kirish signali fazasi bilan teskari aloqa signali fazalari bir – biriga 
mos keladi va ularning amplitudalari ko‗shiladi – bunday teskari aloqa musbat 
teskari aloqa deb ataladi. Ikkinchi holatda esa fazalar teskari bo‗lib, amplitudalar 
bir - biridan ayiriladi – bunday teskari aloqa manfiy teskari aloqa deb ataladi. 
Kuchaytirgichlarda faqat manfiy teskari aloqa (MTA) qo‗llaniladi. MTA 
ning kiritilishi signal kuchayishini kamaytiradi, lekin parametrlarning barqarorligi 
ortadi va nochiziqli buzilishlar kamayadi. 
38 – rasmda manfiy teskari aloqali bir bosqichli kuchaytirgich sxemasi 
keltirilgan. 
38 – rasm. 

---

61 
61 
Bu yerda MTA emitter zanjiriga R
E
rezistor kiritilishi bilan amalga 
oshirilgan. Kirish kuchlanishi U
KIR
ortishi bilan emitter toki ortadi, shu sababli R
E
rezistorda kuchlanish pasayishi ham ortadi: 
Э
Э
Э
R
I
U

, chunki baza- emitter 
o‗tishida kuchlanish kirish kuchlanishiga nisbatan kichik bo‗ladi 
Э
КИР
БЭ
U
U
U


. 
Kirish va R
E
rezistordagi kuchlanishilarning o‗zgarishi bir - biriga teng deb 
hisoblash mumkin, ya‘ni baza-emitter kuchlanishi o‗zarishi
БЭ
U

ni hisobga 
olmasa ham bo‗ladi. 
R
E
orqali oqib o‗tayotgan tok R
K
dan ham oqib o‗tadi, demak, bu tokning 
o‗zgarishi kolektordagi rezistorda emitterdagi rezistordagiga nisbatan 
/
K
Э
R
R
marta 
katta kuchlanish ortishiga olib keladi 
Agar
КИР
Э
U
U



ni inobatga olsak
Э
K
КИР
ЧИК
U
R
R
U
U
K





. 
Bu ifodaga tranzistorning tokka bog‗liq bo‗lgan parametrlari kirmaydi. Shu 
sababli, kollektor toki emitter tokidan ancha farq qilishini hisobga olsak, MTA li 
kuchaytirgichning kuchlanish bo‗yicha kuchaytirish koeffisienti kam miqdorda 
bo‗lsa ham tok qiymatiga bog‗liq bo‗ladi 
Э
K
U
SR
SR
K



1
. 
Kuchaytirgich kirish qarshiligi qiymati
Э
БЭ
КИР
R
r
r



MTA hisobiga 
ortadi. Chiqish qarshiligi esa manfiy teskari aloqa hisobiga sekin ortadi va R
K
 
qiymatiga intiladi.