Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

2.4. Yarimo‘tkazgichlar tayyorlash texnologiyasi
Tabiatda kremniy faqat oksidlangan holda uchraydi. Texnik
kremniy, kremniy ikki oksidini (SiO
2
) elektr yoyida tiklash yo‘li
bilan olinadi. Bu kremniy 1 % kiritmaga ega bo‘lib, yarimo‘t-
kazgich sifatida qo‘llanilishi mumkin emas. U sof kremniyli
yarimo‘tkazgich olish uchun dastlabki xomashyo hisoblanadi.
Yaroqli yarimo‘tkazgich asboblarning chiqish foizi, asosan,
yarimo‘tkazgichni begona kiritmalardan tozalash darajasiga bog‘liq.
Ko‘pchilik yarimo‘tkazgich asboblarni yasashda (tranzistorlar,
diodlar) maxsus tozalangan monokristall materiallar qo‘llaniladi.
Foto- va termorezistorlarda yarimkristall amorf moddalar qo‘lla-
niladi.
NiCa, Cu, Mn va boshqalardan tozalash uchun quyma
holdagi texnik kremniy (germaniy) kvars shishali (grafit) kemaga
joylashtiriladi va yuqori chastotali generator yordamida ingichka
eritilgan zona hosil bo‘ladi.
Kiritmalar qattiq holatidagiga ko‘ra, suyuq fazada ko‘proq
eruvchanlikka ega. Shuning uchun erigan zonani asta-sekin
tozalanayotgan namuna bo‘ylab harakatlantirilsa, u holda kiritma-
lar quymaning bir boshiga kelib qoladilar. Quymaning ifloslangan
qismi olib tashlanadi. Tozalashning bunday usuli zonali eritish deb
ataladi.
Monokristall olish uchun eritmadan sug‘urib olish usuli
(Choxralskiy usuli) qo‘llaniladi. Kiritmalardan yaxshilab tozalan-
gan yarimo‘tkazgich tigelda eritiladi. So‘ngra eritmaga xuddi shu
materialdan monokristall o‘sish markazi kiritiladi va aylantirib
turib, u sekin ko‘tariladi. O‘sish markazi bo‘ylab, sirt taranglik
bilan ushlab turiladigan eritmaning suyuq ustuni hosil bo‘ladi.
Ustun ancha past temperatura sohasiga tushib qotadi va mono-

---

31
kristall hosil bo‘ladi. Bu monokristall diametri eritma temperatu-
rasiga bog‘liq ravishda 40 mm gacha uzunlikda 20—80 mm atrofida
bo‘ladi.