Elmi redaktor: Rəvcilər: dos. E. N. Kərimo v prof. I. A. Kərimli dos. T.Ş.Şükürov
Download 4.84 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Operativ tədqiqatlar (araşdırmalar) metodları
- İmitasiya (təqlid) metodları.
- Ekonometrik metodların təsnifatı
- Şəkil 6.1TəsAİri modellər və proqnoz modelləri.
- Mövzu 7. Beynəlxalq mədəni mühit, beynəlxalq marketinqdə kross- mədəni təhlil Mövzunun planı
|
Modelləşdirma metodu - sosial-iqtisadi sistemlərin işarələri riyazi vasitələrdə təsvir edilməsi üsuludur, modellərin işlənib hazırlanmasına (tərtib edilməsinə) və onlardan istifadə edilməsinə yönəldilmiş nəzəri və əməli (təcrübi) fəaliyyət üsuludur.
xüsusiyyətlərini əks etdirən və onu tədqiqatın və idarəetmənin gedişində əvəz edən material (maddi) və ya ideal formada surətidir (şəklidir).
əhəmiyyətli xüsusiyyətlərini əks etdirən və onu tədqiqatın və idarəetmənin gedişində əvəz edən surətidir (şəklidir). Modelləşdirmə metodu analogiya metoduna, yəni real obyektin bilavasitə deyil, ona bənzər və daha əlçatan olan modeli vasitəsilə öyrənilməsinin mümkünlüyünə əsaslanmışdır. Modelləşdirmə metodu habelə adekvatlıq (eynilik, uyğunluq) prinsipinə, yəni modelin modelləşdirilən obyektə və ya prosesə uyğunluğuna əsaslanmışdır. Həm də sadəcə adekvatlığa deyil, tədqiqat üçün əhəmiyyətli hesab edilən xüsusiyyətlər üzrə adekvatlığa nail olmaq vacibdir. Adekvatlığm yoxlanması çox ciddi problemdir, həm də ona görə ki, iqtisadi kəmiyyətlərin ölçülməsinin çətinliyi onu çətinləşdirir. İqtisadi-riyazi modelləşdirmə aşağıdakı əməli (praktiki) vəzifələri həll etmək qabiliyyətinə malikdir; -
-
iqtisadi proqnozlaşdırma, iqtisadi proseslərin inkişafının qabaqcadan görünməsi, planlaşdırma; -
təsərrüfat fəaliyyətinin bütün səviyyələrində idarəetmə qərarlarının işlənib hazırlanması. Lakin analogiya və adekvatlıq - müəyyən dərəcədə şərti anlayışlardır, çünki modelin real obyektə tam uyğunluğu yoxdur. Ona görə də güman etmək olmaz ki, iqtisadi-riyazi modelləşdirmə nəticəsində alınmış məlumatlardan bilavasitə hazır idarəetmə qərarları kimi istifadə edilə bilər, onlar - məsləhət vasitələridir. İdarəetmə qərarının qəbul edilməsi insanın - menecerin, marketoloqun işi olmaqda qalır.
Modelləşdirmə prosesi dövrü (silsiləli) xarakter daşıyır. Beynəlxalq marketinq üçün ekonometrik modelin işlənib hazırlanmasının (tərtib edilməsinin) bir dövrünün ardıcıllığını və mərhələlərini - aiqoritmini nəzərdən keçirək. I mərhələ, İqtisadi problemin qoyulması və onun keyfiyyət təhlili. Problemin mahiyyəti (xaricdə məqsədli bazar seçilməsi), qəbul edilən zəminlər (ilk şərtlər) və fərziyyələr.
Bazar hadisələrinin (təzahürlərinin) funksiyalar, tənliklər, bərabərsizliklər şəklində formalaşdırılması. Modelin tipi seçilir, onun tətbiq edilməsi imkanları araşdırılır, dəyişənlərin və parametrlərin siyahısı dəqiqləşdirilir.
Modelin ümumi xüsusiyyətləri aşkar edilir və onun həlləri (bir və ya bir çox) tapılır. 77
IV mərhələ. İlkin iqtisadi informasiyanın hazırlanması və modelə daxil edilməsi. Adətən ən çox əmək tutumlu mərhələdir (beynəlxalq marketinq sistemi, bazar, firma və s. üzrə informasiya, məsələn, qiymətlər, xərclər, bazarda pay və s.).
Məsələnin rəqəmlərlə həllinin aiqoritmiəri, EHM üçün proqramın hazırlanması, çoxvariantlı xarakter daşıyan hesablamalar.
Modelləşdirmənin düzgünlüyünün modelin bazar reallıqlarına adekvathğınm (uyğunluğunun) yoxlanması. Hər mərhələdə səhvlər aşkar edilən halda, işin başlanğıc mərhələlərinə qayıtmaq (mərhələlərin qayıdış əlaqələri) və ekonometrik modelləşdirmənin müvafiq təshihinin (düzəlişinin) həyata keçirilməsi mümkündür. 3. Ekonometrik modellərin ümumi təsnifatı. Beynəlxalq marketinqdə ekonometrik modellərin geniş spektrindən (dairəsindən) istifadə olunur, onlar aşağıdakı kimi təsnif edilə bilər: 1)
aqreqatlaşdırılma mərhələsi üzrə: •
makroiqtisadi (ölkə, region); •
mikroiqtisadi (firma); 2)
qurulma metodları üzrə: •
balans modelləri (mövcud vəsaitlərin və onlardan istifadə edilməsi istiqamətlərinin uyğunluğunu ifadə edən); •
edən); •
təsviri modellər (müxtəlif məlumatlar və göstəricilər arasında münasibətlərin xarakterini müəyyən edən); •
•
optimallaşdırıcı modellər (ən yaxşı variantın seçilməsini həyata keçirmək imkanı yaradan); •
təqdim (imitasiya) modelləri (EHM-tədqiqlər (imitasiyalar), oyunlar, eksperiment aparmaq imkanı yaradan irimiqyaslı modellər). 3)
•
analitik modellər (aprior (təcrübəyə əsaslanmayan) informasiya üzərində qurulan); •
eyniləşdirilən modellər (aposterior (təcrübəyə əsaslanan) informasiya üzərində qurulan); 4)
vaxt amilinin nəzərə alınması üzrə: •
statik modellər (bütün elementlər bir vaxt anma aid edilmişdir - “fotoşəkil”); •
dinamik modellər (sistemləri inkişafda təsvir edən - “videoşəkil”). 5)
qeyri-müəyyənlik amilinin nəzərə alınması üzrə: •
determinasiya edilmiş modellər (əgər modelin çıxışında nəticələr idarəetmə təsirlərilə birmənalı müəyyən edilirsə, onlardan asılı olursa); •
amillərin təsirindən asılı olaraq müxtəlif nəticələr); 6)
riyazi obyektlərin xarakteristikası üzrə (riyazi aparatın tipi üzrə): •
matrisa modelləri; •
xətti proqramlaşdırma modelləri; 78
•
xətti olmayan proqramlaşdırma modelləri; •
korrelyasiya - reqressiya modelləri; •
kütləvi xidmət nəzəriyyəsi modelləri; •
şəbəkə planlaşdırılması modelləri; •
oyunlar nəzəriyyəsi modelləri; •
ehtimal nəzəriyyəsi modelləri; •
xaos nəzəriyyəsi modelləri. 4. Beynəlxalq marketinqdə ekonometrik metodların inkişafının əsas mərhələləri Marketinq və xüsusilə geniş iqtisadi və bazar tədqiqatları sahəsilə bağlı olan beynəlxalq marketinq bazar problemlərinin tənzimlənməsi və yerləşdirilməsi üçün elmi biliklərin və təcrübənin cəmlənmiş ifadəsidir və elmi və o cümlədən iqtisadi-riyazi, ekonometrik metodlar kompleksini əhatə edir. Onların arasında statistik metodların və operativ (və ya operasiyalı (əməliyyatlı)) tədqiqatların xüsusi yeri vardır (operation research - OR). İstifadə edilməsinə XVIII əsrdə başlanmış statistik metodlar əvvəlcə təsviri statistika adlanırdı. Onlar xeyli miqdarda məlumatların toplanmasını, təsnifatını və sistemləşdirihnəsini və sonradan onların köməyilə iqtisadi, bazar və digər hadisələrin inkişafının əsas meyllərinin və istiqamətlərinin aşkar edilməsini şərtləndirir. Hazırda statistikada geniş əhatəli və yüksək analitik metodlar işlənib hazırlanmışdır ki, onlar statistik metodlar və operativ tədqiqatlar (araşdırmalar) metodları arasında fərqləri müəyyən dərəcədə aradan qaldırır.
müharibəsinin başlanğıcında müharibə vaxtı ölkənin iqtisadiyyatının idarə edilməsinin yeni sistemi formalaşdırılan zaman istifadə edilmişdir. Sonralar operativ təhlil metodları, xüsusilə Amerika firmalarının idarəçilik fəaliyyətində xeyli dəyişikliklərə və təkmilləşdirilmələrə məruz qalmış və dünya ölkələrinin əksəriyyətində menecment və marketinq sisteminə yayılmışdır. İmitasiya (təqlid) metodları. İqtisadiyyatın və şirkətlərin idarəçilik fəaliyyətinin kompyuterləşdirilməsi erası (XX əsrin 70-ci illərinin ortalarından başlayaraq) marketinq tədqiqatlarının ekonometrik metodlarının inkişafını və təkmilləşdirilməsini sürətləndirmiş və onların tətbiq dairələrini genişləndirmişdir. Bununla yanaşı, statistik metodlardan və operativ tədqiqat metodlarından istifadə etməklə imitasiya (təqlid) metodları işlənib hazırlanmışdır. İmitasiya (təqlid) metodlarının inkişafı və təkmilləşdirilməsi nəticəsində beynəlxalq bazar mühitində qərarlar qəbul edilməsinin irimiqyaslı modelləri və çoxməqsədli metodları yaradılmışdır. 5. İstifadə edilməsi məqsədlərindən asılı olaraq ekonometrik metodların təsnifatı Beynəlxalq marketinqdə istifadə edilməsi məqsədlərindən asılı olaraq ekonometrik metodların təsnifatı 6.1 cədvəlində verilmişdir. Statistik metodlar marketinq sahəsində mütəxəssislərə iqtisadiyyat və bazar hadisələrini kəmiyyətcə müəyyən etmək və müxtəlif cür riyazi hesablamaların, ehtimali bölüşdürmələrin, fərziyyələr qurulmasının və riyazi yoxlamaların köməyilə onların yaranmasının və inkişafının səbəblərinin axtarışını həyata keçirmək imkanı yaradır. Statistik metodlara beynəlxalq marketinq tədqiqatlarında və marketinq proqramları 79
tərtib edilməsində geniş yayılmış vaxt sıraları (trendlər) qurulması, reqressiv təhlil, çoxamilli təhlil və s. metodları aiddir. Cədvəl 6.1.
Metodların növləri
İstifadə məqsədləri Optimallaşdırma
Proqnoz,
planlaşdırma
Nəzarət
Statistik metodlar (çoxamilli təhlil)
X
Operativ tədqiqatlar metodları: Ehtimal nəzəriyyəsi metodları
X
Miqdarı planlaşdırma metodları X
X
Şəbəkə metodları
X
X Rəqabət (oyunlar) nəzəriyyəsi metodları
Imitasiya (təqlid) X
X
X Statistik metodlar Reqressiv təhlildən firmalar tərəfindən çox zaman satılmaların həcmləri və digər iqtisadiyyat və bazar dəyişənləri arasında asılılığın, məsələn, onların gəlirlərin səviyyəsinin dəyişilməsindən asılılığının, həm də kəmiyyət ifadəsində və vaxt üzrə irəliləməyə və ya geriləməyə görə düzəlişlərlə qiymətləndirilməsi üçün satılmaların proqnozlaşdırılmasmda istifadə edilir. Satılmaların həcminin digər dəyişənlərdən asılılığının müəyyən edilməsi gələcək satışın həcmlərini proqnozlaşdırmaq imkanı yaradır. Bu zaman firmalar habelə ekspertlərin xidmətlərinə fəal müraciət edirlər. Son vaxtlar çoxamilli təhlil hadisələrin iqtisadi məlumatlar və göstəricilər arxasında gizlənən strukturunu qarşılıqlı əlaqələnmiş çoxsaylı amillərin sadələşdirilməsi və sıxlaşdırılması yolu ilə statistik təhlili əsasında müəyyən etmək imkanı yaradan metod kimi beynəlxalq dairədə marketoloqlar tərəfindən daha çox qəbul edilir. Belə ki, müasir firma özlərinin xarici ölkələrdəki filiallarının satış fəaliyyətini təhlil edərkən adətən çoxamilli təhlil tətbiq edirlər. Nümayiş sifətində aşağıdakı vəziyyəti təklif edirik (cədvəl 6.2). Xarici ölkədəki
Satılmaların həcmi. Əhalinin sayı, min
Reklam xərcləri. Əmtəə qruplarının
filialın nömrəsi ayda milyon dollar
nəfər
ayda min dollar
sayı
1
131
149 2,3
99
2
197 188
2,4
178
3
222
282 2,6
110
4
170
183 2,9
95
5
168 221
2,4
82
6
155 128
4.3
104
7
205
153 4,8
190
8
269
197 6,6
288
9
206
125 6,0
169
10
126
77 3,6
156
11
261
210 5,4
283
12
248
258 5,2
170
13
250
254 3,8
228
14
167
114 3.0
145
15
166
174 3,2
151
Orla göstərici
195,4
180,9
3,9
163,2
80
6.2 cədvəlinin məlumatlarına əsasən satılmaların həcmlərinin hər əlahiddə şərtlə: filialın yerləşdiyi şəhərin sayı ilə, onun reklam xərclərilə və satılan əmtəə qrupları dəsti ilə nisbəti müvafiq olaraq: 0,632; 0,760; 0,632 kimi korrelyativ (asılı) göstəricilər vasitəsilə ifadə edilə bilər və on yüksək göstəricisi olan şərt həmin amilin satışın həcmlərinə ən böyük təsirini gösərir. Yəni həmin halda satışın həcmlərinə reklam xərcləri xüsusilə böyük təsir göstərir. Bu zaman belə fakt nəzərə alınır ki, yalnız təkcə reklam xərcləri deyil, bütün qalan amillər də həmin firmanın satılmalarının dinamikasına təsir göstərirlər. Elm sahəsində çoxamilli hesablamaların çoxsaylı üsulları işlənib hazırlanmışdır, onların öyrənilməsinin obyekti insanların, məsələn, psixologiyada, sosiologiyada və digərlərində fəaliyyətləri və hərəkətləridir. Nəzərə alaraq ki, marketinq istehlakçıların tələblərinin və dəlillərinin öyrənilməsilə, reklamla, ictimai rəyin öyrənilməsilə və b.k. məşğuldur, eyni zamanda çoxamilli təhlil metodlarım fəal tətbiq
edir. Məsələn, tələbin proqnozlaşdırılmasmda, onun strukturunun və satılmalarının təhlilində, yeni malların planlaşdırılmasında və işlənib hazırlanmasında, laboratoriya sınaqlarının məlumatlarının təhlilində, elmi araşdırmaların qiymətləndirilməsində və b.k. onlardan istifadə edilir. Təsviri və proqnoztik modellər (proqnoz modelləri) də çoxamilli təhlil metoduna aiddir. Onlardan birinciləri, əsas etibarilə, müxtəlif məlumatlar və göstəricilər arasında nisbətlərin xarakterinin müəyyən edilməsi hesabına hadisələrin təhlilinin sadələşməsi məqsədlərinə xidmət edirlər, ikinciləri isə ayrı-ayrı iqtisadi kəmiyyətlər arasında daha dəqiq və aydın əlaqələr şəraitində hadisələrin gələcək inkişafını proqnozlaşdırmaq üçündür. Belə modellər müasir firmaların beynəlxalq marketinq fəaliyyətində geniş tətbiq edilir, çünki onlar beynəlxalq marketinq mühitinin və dünya bazarının şərtlərinin dəyişilmələrinin qabaqcadan görünməsi və proqnozu ,firmanın gələcək taktiki və strateji hərəkətlərinin formalaşması məsələsini həll edirlər, bunun üçün təsviri modellərin tətbiqi əsasında hadisələrin strukturunun aydınlaşdırılması lazımdır (şəkil 6.1). Çoxamilli təhlil modellərinin özü yüzlərlə müxtəlif növlərə və modifikasiyalara malikdir, çünki kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərindən istifadə edir, bu isə yuxarıda göstərilmiş modellərin tiplərinin şəklini dəyişdirmək və ayrı-ayrı firmaların konkret şərtlərinə və vəzifələrinə uyğunlaşdırmaq imkanı verir.
y = /(x)
+ E
- ^
T əsviri Proqnozlaşdıncı modellər modellər
Belə ki, təsviri tipli modellər inqrediyent təhlilindən (əsas elementlərin təhlilindən), çoxaldıcı təhlildən, kəmiyyət nəzəriyyəsinin üçüncü tipindən, klaster təhlilindən və digərlərindən istifadə edirlər. Proqnoz modelləri sifətində reqressiv təhlildən, dif- fercnsial təhlildən, keyfiyyət nəzəriyyəsinin birinci və ikinci tiplərindən, korrelyasiya 81
təhlilindən, struktur təhlilindən və digərlərindən istifadə edilir. Yuxarıda verilmiş misalda xarici ölkələrdəki filialların satılmalarının həcmlərinə təsir edən amilləri ikiqat reqressiya metodu ilə təhlil etməyə çalışaq. Bu metod proqnoztik modelin (proqnoz modelinin) qurulmasının ən mötəbər metodudur və çoxsaylı səbəbiyyət kəmiyyətləri vasitəsilə nəticələrin müxtəlif variantlarını ifadə etmək, habelə həmin dəyişənlərin strukturunu təhlil etmək imkanı yaradır. Struktur təhlilin köməyilə dəyişilən səbəbiyyət şərtlərinə (şəraitinə) uyğun olaraq nəticələrin variantlarını proqnozlaşdırmaq mümkün olur. Hipoteza. Firmanın xarici ölkələrdəki filiallarının satılmalarının həcmlərinin dəyişilməsi eyni zamanda iki dəyişilənin: həmin şəhərin sakinlərinin sayının və satılan malların əhatəsinin genişliyinin təsiri nəticəsində baş verir: Model:
>■,.
= O Q + ■
1 +
Q j X j ■ 2 + a ^ x - ■ 3 + £, burada, y - xarici ölkədəki hər filialın satışlarının həcmləridir; X, •
- sakinlərin sayıdır; X,. • 2 - reklam xərcləridir; X,. • 3 - malların nomenklaturasıdır; Ü Q - sabit kəmiyyətdir (naməlum parametrdir); - Ö
3 - satışların hər dəyişəndən asılılığı dərəcəsini göstərən əmsallardır və ya əsas reqressiv əmsaldır (naməlum parametrdir);
təsadüfi göstəricidir, çünki onu səbəbiyyət əlaqəsilə izah etmək mümkün deyil. ikiqat reqressiv təhlilin birinci məqsədi naməlum göstəriciləri müəyyən etməkdir ki, onların vasitəsilə müşahidələrin məlumatlarına əsasən satılmaların həcmlərinin dəyişilmələrini tam izah etmək olar. Onun ikinci məqsədi qiymətləndirici parametrlər əsasında qrupun birinci təhlili zamanı müəyyən edilmiş səbəbiyyət dəyişənlərinin dəyişilmələrinə uyğun olaraq satılmaların həcmlərinin gələcək dinamikasını proqnozlaşdırmaqdır. Hipoteza:
burada, y, - satılmaların həcmlərinin qiymətləndirilən proqnozudur; «j - Oj - qiymətləndirici göstəricilərdir. Yoxlama sualları: 1 .Sosial- iqtisadi sistem nədir və onun hansı xüsusiyyətləri var? 2.
ritmi necədir? 3.
Beynəlxalq marketinqdə iqtisadi -riyazi modellərin təsnifatı necədir? 4.
Beynəlxalq marketinqdə iqtisadi -riyazi metodların inkişafının əsas mərhələləri hansılardır? 82
Mövzu 7. Beynəlxalq mədəni mühit, beynəlxalq marketinqdə kross- mədəni təhlil Mövzunun planı 1.
“Mədəniyyət”, “submədəniyyət”, “biznes-mədəniyyəti” və “istehlak mədəniyyəti” anlayışları. 2.
3.
İşgüzar münasibətlər: ölkələr üzrə əsas fərqlər 4.
Kross-mədəni təhlilin metodologiyası 1. “Mədəniyyət”, “submədəniyyət”, “biznes-mədəniyyəti” və “istehlak mədəniyyəti” anlayışları Beynəlxalq fəaliyyətlə məşğul olan kompaniyaların etdikləri səhvlərdən biri də onların xaricdə də öz ölkələrindəki biznesi olduğu kimi tətbiq etməyin mümkünlüyünü düşünmələridir. Amma hər bir ölkə öz mədəniyyətləri, adət-ənənələri, davranış normaları, ictimai qadağaları ilə fərqlənir. Cəmiyyət insanların təkcə öz ətrafdakılara münasibətini deyil, özünün özünə müvafiq əmtəəyə, həm də istehlakçı istəklərinin qiymətləndirilməsi və qəbul etməsinin əsasını təşkil edən dünyagörüşünü yaradır. Mədəni səviyyə, mədəni dəyərlər və davranış normaları bir çox hallarda marketinq qərarlarını, o cümlədən beynəlxalq fəaliyyəti müəyyən edir. Xarici ölkə alıcılarının istəklərini və həmin istəklərin müasir və keyfiyyətli ödənilməsi əhəmiyyətli dərəcədə Azərbaycan kompaniyalarının xarici iqtisadi fəaliyyətini genişləndirməyə imkan verir. Bundan əlavə, xarici ölkə əməkdaşları ilə işgüzar əlaqələrin aktivləşməsi, bu və ya digər bir ölkədə mövcud olan adət və ənənələri işgüzar mədəniyyətə əməl olunmasını tələb edir. Bu sərgi və konfransların hazırlanması və təşkilində, danışıqların aparılmasında, xarici mütəxəssislərin xarici filialların idarə olunması üçün muzdla tutulması gedişində baş verir. Bütün bunlar beynəlxalq marketinqdə mədəni mühitin böyük əhəmiyyətini təsdiq edir. Xarici partnyorlarla münasibətlərin qurulması heç də həmişə müxtəlif milli mədəniyyətlərin, biznes mədəniyyətlərin toqquşması ilə deyil, qarşılıqlı harmoniya, razılıq rejimində baş verməlidir. Ümumi lokal və işgüzar mədəniyyətlərin öyrənil- məməsi, müxtəlif ölkə nümayəndələrinin işgüzar münasibətlərində anlaşılmamazlığa səbəb olur. Beynəlxalq marketinq proqramı hazırlamazdan əvvəl, proqressiv kompaniyalar, beynəlxalq və xarici marketinq mühitini, o cümlədən xarici istehlakçının xüsusiyyətlərini, mədəni adətləri, mədəni normaları və davranış qaydalarını, xüsusiyyətlərini öyrənməlidirlər. Beynəlxalq marketinqin “ası” hesab olunan kompaniyalar “Mc.Donald's” və “Coca-Cola” çox ciddi bu istiqamətdə səhv etmişdilər. Onlar mədəniyyətə əhəmiyyət vermədən müsəlmanların dini hisslərini çox ağır formada təhqir etmişdilər.Belə ki, öz əmtəələrinin üzərində Səudiyyə Ərəbistanının bayrağını təsvir edərək Qurandan sitat yazmışdılar. Amma islam qanunlarına görə belə müqəddəs yazı heç bir halda cırıla və yaxud zibillə birlikdə tullana bilməz. 83
Beynəlxalq marketinqdə müxtəlif ölkələrin mədəniyyətlərindən, eləcə də sosial inkişaf, mentalitet və dillə bağlı sırf kommunikativ xarakterli problemlər baş verə bilir. Marketinqdə mədəni amillərə mədəniyyət, submədəniyyət və sosial vəziyyət daxildir.
stereotiplər, qiymətli istiqamətlərdir ki, həmin ölkə vətəndaşı bunları həyatın davranış normalarının əsas prinsipi hesab edirlər.
Belə ki, ABŞ-da uşaqlar doğulandan individualizm, qaydalar, qanunlar çərçivəsində azadlıq, aktivlik, müvəffəqiyyət, proqress, iş qabiliyyəti, təcrübilik, xarici komfort, silantropstva və s. kimi qiymətli təəssüratları mənimsəyirlər. Yaponiyada uşaqlar bir başqa cür həyati dəyərləri mənimsəyirlər. Məsələn, kollektivçilik, intizamhhq, böyüklərə, zəiflərə hörmət, işqabiliyyəti, əməksevərlik, ciddilik, asketizm və s. Mədəni normaların, dəyərlərin fərqliliyi təkcə istehlakçı seçiminə deyil, xarici partnyorlarla işgüzar münasibətlərə də təsir edir. Submədəniyyət adətən ümumi dəyərlər sistemi olan əhali cp'upuna aiddir: məsələn, anqlikan kilsəsinin və ya müsəlman dininin ardıcılları, yəni eyni bir millətin nümayəndələri. Bir submədəniyyətə aid olan insanlar özünəməxsus istehlak və alıcı davranışına malik olurlar. Ayrıca ölkənin submədəniyyət tipini bilmək perspektivli məqsədli bazarı seçməyə yardımçı olur. Bir sıra hallarda eyni submədəniyyət bir sıra ölkələrdə mövcud olur.
insanın istəklərinin spesifikasına təsir göstərir. Sosial vəziyyət məşğuliyyət, ixtisas, gəlir səviyyəsi, təşkil və s. əsasında müəyyən edilir. Belə ki, müxtəlif ölkələrin ali məktəblərinin nümayəndələrinin oxşar istehlakçı tələbləri olur, bu ölkələrin müxtəlif ixtisaslı adamlarının isə əksinə, müxtəlif istehlakçı tələbləri olur.
Download 4.84 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|