Elyektrolit eritmalarining xossalari

v v M A kuchli elyektrolitni ko‘rib chiqamiz:









     Z  Z

v v M A v M v A ;   v  v  v (IX.7)

Eritmaning elyektronyeytral bo‘lishi talabiga muvofiq elyektro-

litning kimyoviy potyensiali 2  ionlarning kimyoviy potyensial-

lari bilan quyidagicha bog‘langan:

      v   v  2 (IX.8)

Elyektrolitni tashkil qiluvchilarning kimyoviy potyensiallari

aktivliklar bilan quyidagicha bog‘langan:

2

0

2 2     RT ln a ;

      0  RT ln a ; (IX.9)

      0  RT ln a ;

(IX.9) tyenglamalarni (IX.8) ga qo‘ysak:

ln ( 0 0 ) ( ln ln )

2

0

2 2             RT a  v   v   RT v a  v a (IX.10)

0

2  ning shunday standart holatini tanlaylikki, elyektrolit va ion-

larning standart kimyoviy potyensiallari orasida (IX.8) ko‘rinish-

dagi munosabat adolatli bo‘lsin:

0 0 0

2       v   v  (IX.11)

(IX.11) tyenglamani hisobga olib, qisqartirishlardan so‘ng, (IX.10)

dan:

    ln a  v ln a  v ln a 2 yoki  

  a  av av 2 (IX.12)

Alohida ionlarning aktivliklarini tajribadan topib bo‘lma-

ganligi sababli, elyektrolit ionlarining o‘rtacha aktivligi tushun-

chasini kiritamiz (kation va anionlar aktivliklarining o‘rtacha

gyeomyetrik qiymati):

a av av v

1

 

    ;   v  v  v (IX.13)

Elyektrolit ionlarining o‘rtacha aktivligini tajribada aniq-

lasa bo‘ladi. (IX.12) va (IX.13) tyenglamalardan:

a av  2 (IX.14)

Kation va anionlarning aktivliklarini quyidagi munosa-

batlar orqali ifodalasa bo‘ladi:

   a   m ;   a   m (IX.15)

bu yerda:   va   – kation va anionlarning aktivlik koeffi-

siyentlari; m+ va m- – elyektrolit eritmasidagi kation va anion-

larning molyalligi:

  m  mv va   m  mv (IX.16)

a+ va a- larning qiymatlarini (IX.15) dan (IX.13) ga qo‘ysak,

   a   m (IX.17)

bu yerda:   – elyektrolitning o‘rtacha aktivlik koeffisiyenti

 v v v

1

 

       (IX.18)

 m – elyektrolit ionlarining o‘rtacha molyalligi

m mv mv v

1

 

    (IX.19)

Elyektrolitning o‘rtacha aktivlik koeffisiyenti   kation va

anionlar aktivlik koeffisyentlarining o‘rtacha gyeomyetrik qiy-

matini tashkil qiladi; elyektrolit ionlarining o‘rtacha konsyentra-

siyasi  m esa, kation va anionlar konsyentrasiyalarining o‘rtacha

gyeomyetrik qiymatini tashkil qiladi.

(IX.16) dan (IX.19) ga  m va  m larning qiymatlarini qo‘ysak,

  m  mv (IX.20)

bu yerda:

v vv vv v

1

 

     (IX.21)

Binar bir-bir valyentli MA elyektrolit uchun (masalan, NaCl):

  1   v v ;  (11 11)1/ 2  1  v ; m  m  – elyektrolit ionlarining o‘rtacha

molyalligi uning molyalligiga tyeng.

Binar ikki-ikki valyentli MA elyektrolit uchun (MgSO4):

 (11 11)1/ 2  (12 )1/ 2 1  v ; m  m  .

M2A3 elyektrolit uchun   2 4 3 Al (SO ) :  (22 33 )1/ 5 1081/ 5  2,55  v ;