«energetika» fakulteti «elektr texnikasi, elektr mexanikasi va elektr texnologiyalari» kafedrasi

4-Amaliy mashg‘ulot
Mavzu: Tarmoqlangan elektr zanjirlarini qurish.

Tarmoqlangan zanjirning xar bir shaxobchasida o‘zining toki bo‘ladi. Elektr sxemada shaxobcha, tugun va kontur tushunchalaridan foydalaniladi.

Shaxobcha – elektr zanjirning bir xil qiymatli tok o‘tuvchi qismi. Bunda elektr zanjirning shaxobchalari tushuniladi.
Tugun – elektr zanjirning uchtadan kam bo‘lmagan shaxobchalari ulangan o‘rni.
Ko‘ntur – elektr zanjirining shaxobchalaridan iborat bo‘lgan berk yo‘l.


Qarshiliklarni parallel ulash

Parallel ulanganda shahobchalarning qarshiliklaridagi kuchlanishlari bir xil bo‘ladi. Ya’ni,

K irxgofning birinchi qonuniga binoan;
yoki
1.2 – rasm

tenglamani U ga qisqartirib,

yoki bunda - ekvivalent o‘tkazuvchanlik.


Tok manbaining ikki ish rejimi
1.2 – rasm

Amalda ikki tok manbai bilan elektr zanjirlari ko‘p ishlatiladi. Bunda bitta manba generator sifatida, boshqasi iste’molchi sifatida ishlatilishi ham mumkin.

Zanjirdagi tok.

B nuqtaning potensiali

yoki

G nuqtaning potensiali;
yoki


4.1-masala.
4
.1 – rasmdagi sxemada tarmoqlanishdan keyin tok kuchi I=19,5a, R=10om, R₁=15om, R₃=20om. Shu sxemaning ekivalent qarshiligi va tarmoqlardagi toklarni aniqlang.

4.1 – rasm

4.2-masala.
Agar E=24v, r₀=2om, R₁=2om, R₂=6om, R₃=4om, R₄=4om, R₅=6om, R₆=7om, R₇=3om, R₈=5om ekanligi ma’lum bo‘lsa 4.2 – rasm ko‘rsatilgan zanjir uchastkalaridagi toklarni aniqlang.

4.2 – rasm
1.20-masala.
Avariyaviy yoritish uchun akkumlyatorning soni aniqlang va ularni ulash uchun tanlansin. Hamma lampochkalarning soni aniqlang va ularni ulash usuli tanlansin. Hamma lampochkalarning quvvati 2kvt, avariyaviy yoritish tarmog‘ining kuchlanishi 110v, bita akumliyatorning E.Yu.K E=2v, ruxsat etilgan razryad toki I_r=7a.