Entomologiya fanining rivojlanish tarixi, vazifalari va ahamiyati

Hasharotlarni tabiatdagi, qishloq xo’jaligi, tibbiyot, sanoat va boshqa sohalardagi ahamiyati.
Tabiatdagi hasharotlarning o'rni va ahamiyati juda katta. Hasharot turlari sonining har qanday boshqa hayvon guruhi turlarining sonidan ancha oshib ketishi va ko'plab shakllar ham son-sanoqsiz ko'payish qobiliyatiga ega ekanligi shunchaki hasharotlarni kuchli biologik omilga aylantiradi. Maxsus hisob-kitoblarda ko'rsatilgandek, natijalari, albatta, taxminiydir yer yuzidagi har bir odam uchun ushbu sinfning 250 millionga yaqin turli xil vakillari bor. Bundan tashqari, bu befarq massa emas, balki turli xil biologik jarayonlarda faol ishtirok etadigan organizmlardir. Hasharotlarning ijobiy yoki salbiy ma'nosi haqida gapirganda, ushbu baholar ko'pincha juda sub'ektiv ekanligi va faqat hasharotlarning hayotiy faoliyatining muayyan natijalariga bo'lgan munosabatimizni aks ettirishini unutmaslik kerak. Ba'zida odamning o'zi tarixiy ravishda o'rnatilgan biologik komplekslarda muvozanatni buzgan holda, har qanday turdagi hasharotlarning ko'payishini keltirib chiqaradi va bu halokatli oqibatlarga olib keladi. Tabiatda mutlaqo zararli yoki mutlaqo foydali turlar mavjud emas va bo'lishi ham mumkin emas.
Hasharotlardan olinadigan mahsulotlar inson uchun oziq va kiyim-kechak, farmatsevtika va bo'yoqchilik sanoati uchun zarur xomashyo bo‘lib hisoblanadi. Oziq- ovqat va ipak olish maqsadida kishilar asalari va tut ipak qurtini qadimdan xonaklashtirishgan. Hozir asalarichilik va pillachilik qishloq xo‘jaligining muhim tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Hasharotlardan olinadigan mahsulotlar farmatsevtika va sanoatda, turli xil dori-darmonlar va bo'yoqlar olish maqsadida ham foydalaniladi. Asalari zahari va shpanka pashshadan olinadigan kantaridin moddasidan dori-darmonlar tayyorlanadi. Koksidlar, xususan, meksika koshenilidan karmin bo‘yog‘i, yong ‘oqyasarlardan tanin olinadi; ayrim chervetslardan esa lak va mum tayyorlashda foydalaniladi.


Hasharotlarni Yer yuzida tarqalishi, xilma-xilligi va evolyutsiyasi.
Hasharotlar (lotincha: Insécta) - boʻgʻimoyoqli umurtqasiz hayvonlar sinfi. Yer sharida 1,5 mln.ga yaqin turi maʼlum. Turlarining koʻpligi va shakllarining xilma-xilligi jihatidan biosferada 1-oʻrinni egallaydi. H. sinfi oyoqdumlilar, qoʻshdumlilar, qoʻngʻizlar, tuyaboʻyinlar, toʻrqanotlilar, kapalaklar, burgalar, termitlar, qandalalar kabi 34 turkumga boʻlinadi.
Tabiatda H. turli-tuman va katta ahamiyatga ega. Ular butun quruqlikni egallagan; ayniqsa sernam subtropik yerlarda koʻp tarqalgan. Koʻpchiligi yerda, qator turlari suvda yashaydi, baʼzilarining hayoti tuproq bilan bogʻliq. H. xilma-xil mahsulotlar bilan oziqlanib, tabiatda moddalar alma-shinuvida ishtirok etadi. H.ning juda koʻp turlari oʻsimliklar zarar-kunandalari; hayvonlar va odamlarga zarar keltiradi. Oʻsimliklarni chang-latish, zararkunanda hasharot va begona oʻtlarni yoʻqotishda ham H.ning roli katta.