Erkin savdo va protektsionizm

PROTEKTSIONIZM TA'RIFI

Protektsionizm - bu boshqa hukumat qoidalari bilan bir qatorda import qilinadigan tovarlar va xizmatlarga boj va kvotalar kabi savdo to'siqlarini o'rnatish orqali mamlakat korxonalari, tarmoqlari va ishchilarini xorijiy raqobatdan himoya qilishga qaratilgan mudofaa, ko'pincha siyosiy motivlarga asoslangan siyosatdir. Protektsionizm erkin savdoga qarama-qarshi deb hisoblanadi, ya'ni hukumatning savdo bo'yicha cheklovlarining umuman yo'qligi.
Tarixiy jihatdan qat'iy protektsionizmdan, asosan, yangi rivojlanayotgan mamlakatlar foydalanganlar, chunki ular xalqaro miqyosda raqobatlashish uchun zarur bo'lgan sohalarni barpo etadilar. "Bolalar sanoati" deb nomlangan ushbu dalil biznesga va ishchilarga qisqacha, cheklangan himoyani va'da qilishi mumkin bo'lsa-da, oxir oqibat xaridorlarga import qilinadigan muhim tovarlarning narxini oshirish bilan, ishchilar esa umuman savdo hajmini kamaytirish orqali zarar etkazadi.

PROTEKTSIONIZM USULLARI

An'anaga ko'ra, hukumatlar protektsionistik siyosatni amalga oshirishning to'rtta asosiy usulidan foydalanadilar: import tariflari, import kvotalari, mahsulot standartlari va subsidiyalar.

TARIFLAR

Odatda "boj" deb nomlangan protektsionistik amaliyotlar, tariflar, bu aniq import qilinadigan tovarlarga solinadigan soliqlardir. Tariflar importchilar tomonidan to'langanligi sababli, mahalliy bozorlarda import qilinadigan mahsulotlar narxi oshiriladi. Tariflarning g'oyasi import qilinadigan mahsulotni iste'molchilar uchun mahalliy ishlab chiqarilgan mahsulotga nisbatan kamroq jozibador qilish, shu bilan mahalliy biznes va uning ishchilarini himoya qilishdir.

Eng taniqli tariflardan biri - 1930 yilgi Smoot-Xoley tarifidir. Dastlab Amerika dehqonlarini Ikkinchi Jahon Urushidan keyingi Evropa qishloq xo'jaligi importi oqimidan himoya qilish uchun mo'ljallangan bo'lib, oxir-oqibat Kongress tomonidan ma'qullangan qonun loyihasi ko'plab boshqa importlarga yuqori bojlarni qo'shdi. Evropa davlatlari qasos olgach, natijada paydo bo'lgan savdo urushi global savdoni cheklab qo'ydi va barcha ishtirok etgan mamlakatlar iqtisodiyotiga zarar etkazdi. Qo'shma Shtatlarda Smoot-Xoley tariflari Buyuk Depressiyaning og'irligini yomonlashtirgan haddan tashqari protektsionistik choralar sifatida qaraldi.