Ғ. м. қосимов менежмент ўзбекистоп Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги упиверситетлар ва олий техника

га норасмий ташкилотларнинг қаршилик кўрсатиш 
анъаналари кузатилади. Чунки ташкилот ёки бўлим- 
да бўладиган ўзгаришлар норасмий ташкилотга пу- 
тур етказиши мумкин. Қайта қуриш, янги технология- 
ни жорий этиш, ишлаб чиқаришни кенгайтириш ва, 
оқибатда, янги ходимларнинг катта гуруҳи кириб 
келиши ва ш.ў. норасмий гуруҳларни ёки ташкилот­
ни тарқалишига олиб келиши мумкин ёхуд ижтимо­
ий эҳтиёжнинг қондирилиши ўзаро таъсир этиш им- 
конининг камайишига олиб келиши мумкин. Бундай 
ўзгаришлар муайян гуруҳларга мансаблар ва ҳолат- 
ларга эришиш имконини беради. Буни сезган киш и­
лар бўладиган ўзгаришларга хавф солиши мумкин. 
Мисол учун, ҳисоблаш техникасини ўрта бўғин бош- 
қарувчиларида жорий этиш, улар иши доирасини 
кенгайтириш ўрнига бошқа касб (масалан, опера- 
торга) эгасига ўтказилади. Раҳбарият қарш иликни 
пасайтириш учун қабул қилинган ечимда қатнашув- 
чи бўйсунувчиларни рағбатлантиради.
Расмий ташкилотлардаги каби норасмий таш ки­
лотларда ҳам ўз раҳнамолари бўлади. Норасмий раҳ- 
намо ўзининг ҳолатига эришади, яъни гуру\ аъзола- 
рига ўзининг муносабати бўйича мансабга эга бўла- 
ди ва уни қўллайди. Бу ерда унинг расмий ташкилот
1 8 -7 7
273
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

раҳнамоси каби кишиларга таъсир кўрсатиш имко- 
ниятлари пайдо бўлади.
Шундай қилиб, ташкилот раҳбарлари мансаб ёки 
амал ва раҳнамолик масалалари каби норасмий раҳ- 
намоларнинг ҳаракатига тегишли муносабатда бўли- 
ши лозим. Уларнинг фарқи шундаки, расмий ташки­
лотнинг раҳнамосини расмий ваколати қўллайди ва 
одатда унга тааллуқли соҳада ҳаракат қилади. Норас­
мий раҳнамонинг таянчи — гуруҳца унинг тан оли- 
ниши. У ўзининг ҳаракатини кишиларга суянтиради 
ва уларнинг ўзаро муносабатига умид қилади. Норас­
мий -раҳнамонинг таъсир доираси расмий ташкилот­
нинг маъмурий чегарасидан чиқиши мумкин. Норас­
мий раҳнамолигидан қатъи назар, у расмий таш ки­
лотнинг бошқариладиган шахсларидан биридир, 
одатда у ташкилот иерархиясида нисбатан юқори 
бўлмаган поғонада бўлади.
Норасмий таш килотнинг раҳнамоси бўлишига 
имкон берувчи омиллар қуйидагилар: ёши, мансаб- 
даги ҳолати, касбий мослиги, ишчи жойининг жой- 
лашиши, ишчи минтақасида эркин ҳаракат қилиши 
ва раҳмдиллиги. Баъзи норасмий ташкилотларда кекса 
ёшли кишилар ижобий тавсифга эга бўлиши мум­
кин, бошқаларда — аксинча.
Норасмий раҳнамо гуруҳ мақсадига эришишида 
ёрдам беради, унинг фаолият кўрсатишини қўллай- 
ди ва мустаҳкамлайди.