Ғ. м. қосимов менежмент ўзбекистоп Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги упиверситетлар ва олий техника

ни кенгайтиришга қаратилган бизнеснинг стратегия- 
лари киради. Бу стратегияларни яхлитлаштирилган 
ўсиш стратегияси деб аталади.
Яхлитлаштирилган ўСиш стратегиясининг иккита 
асосий тоифасини айтиб ўтиш мумкин:
— тескари вертикал яхлитланиш стратегияси, таъ- 
минловчилар устидан назоратни кучайтариш ёки ўзига 
ўхшаш тузилмани яратиш йўли билан ўсиш;
— олдинга (олға) йўналувчи вертикал яхлитланиш 
стратерияси, яъни фирма таркибидаги бўлинмалар 
устидан назоратни кучайтириш йўли билан ўсиш.
Бизнеснинг тараққий этишидаги эталонли стра­
тегиянинг учинчи гуруҳи бундан буён ўса олмаслик 
(диверсификация қилинган) стратегияси. Агар ф ир­
ма бундан буён фаолият кўрсатаётган бозорида ўзи- 
нинг ҳозирги маҳсулоти билан тараққий эта олма-
75
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

са (ўз соҳаси доирасида) ушбу стратегияни амалга 
оширади.
Ушбу тоифага қуйидаги стратегиялар киради:
— марказий бизнес қолган ҳолда янги ишлаб чи- 
қариш ўзлаштирилган бозорга мўлжаллаб пасайиш 
ёки ўса олмаслик стратегияси;
— горизонтал ўса олмаслик стратегияси (янги маҳ- 
сулотни ўзлаштириш ҳисобига амал кўрсатаётган бо- 
зорда ўсиш имконини излаш назарда тутилади);
— конгломератив (ёки шахснинг, айниқса мене- 
жернинг омилкорлиги, бозорнинг «ҳаётида» мавсу- 
мийлиги, пулнинг зарар миқдорининг борлиги ва 
ш.ў.) ўса олмаслик стратерияси.
Бизнеснинг тараққий этишидаги .эталонли страте­
гиянинг тўртинчи тоифасига қисқартириш стратегия­
си киради.
Бу тоифага қуйидаги стратегиялар мансуб:
— йўқотиш ёки бартараф қилиш стратегияси;
— «ҳосилни йиғиш» стратегияси;
— қисқартиш стратегияси;
— харажатларни қисқартириш стратегияси.
Фирма амалиётида бир вақгнинг ўзида бир неча
стратегияларни амалга ошириш мумкин. Бу эса, кўп 
соҳали компанияларда кенг тарқалган. Шу билан бир­
га, фирмаларда комбинациялаштирилган стратегия­
лар ҳам қўлланилади.