Fakulteti yo'nalish

3.Kanna jangi
Rim qo’shinlari m.a. 216- yilning 2- avgustida Varronning buyrugiga binoan jangovar tartibga saflana boshladilar. Varron karfagenliklarni jipslashgan kuchlarning qudratli zarbalari bilan qirib tashlashga qaror qildi, buning uchun u jangovar tartibni yaratishda uning frontini toraytirish va teranligini oshirishga, legionlar va manipulalarni qisqartirilgan intervallar va oraliq masofalarda joylashtirishga buyruq berdi. Rimliklar jangovar tartibining markazidan piyodalar, qanotlaridan otliqlar orin oldi. Bunday saflanish natijasida Rim armiyasi, jangmaydonida manyovrni amalga oshira olmaydigan yirik falanga tusini oldi. Rimliklarning jangovar tartiblari front boylab 2 kilometrlar atrofida boldi.
Qoshin uchta chiziqda har birida 12 sherengada saf tortdi, ya‘ni uning boylama uzunligi 36 sherengani tashkil etdi. Gannibal oz armiyasini dushmanni markazga tortib chiqarish, bosh zarbani qanotlardagi guruhlarning kuchlari bilan berishga qulay qilib safladi. Bunday maqsadni amalga oshirish uchun markazda jang olib borish qobiliyati past bolgan qoshinlar bir oz oldinga chiqarilgan holda joylashtirildi, qanotlardan esa teran kolonna bolib eng yaxshi jangchilar va otliqlar orin oldi, ong qanotda - yengil, chap qanotda - Gannibalning ukasi Gasdrubal qomondonligidagi ogir otliqlar joylashtirildi. Front boylab bolaklangan karfagenliklarning jangovar tartibi, ozining shakli boyicha rimliklarga qaratilgan taqani eslatardi. Bu bilan dushmandan jangning mohiyatini yashirishga va asosiy kuchlarni qanotlarga toplashga erishildi.

Gannibal oz armiyasini dushmanni markazga tortib chiqarish, bosh zarbani qanotlardagi guruhlarning kuchlari bilan berishga qulay qilib safladi. Bunday maqsadni amalga oshirish uchun markazda jang olib borish qobiliyati past bolgan qoshinlar bir oz oldinga chiqarilgan holda joylashtirildi, qanotlardan esa teran kolonna bolib eng yaxshi jangchilar va otliqlar orin oldi, ong qanotda - yengil, chap qanotda - Gannibalning ukasi Gasdrubal qomondonligidagi ogir otliqlar joylashtirildi. Front boylab bolaklangan karfagenliklarning jangovar tartibi,ozining shakli boyicha rimliklarga qaratilgan taqani eslatardi. Bu bilan dushmandan jangning mohiyatini yashirishga va asosiy kuchlarni qanotlarga to‗plashga erishildi. Ikkila tomon ham qariyib bir vaqtning ozida jangni boshladi. Rimliklar dushmanning kuchsiz markazini siqib keldilar, lekin tezda ularning ochilib qolgan qanotlari karfagenliklarning qaqshatqich zarbalari ostida qoldi. Gannibalning otliqlari dushman otliqlarini tor­mor etdi va Rim armiyasining front ortiga hujum qildi. Karfagenliklarning jangovar tartibi chuqur bukik shaklga ega boldi. Rimliklar unga suqulib kirdilar, bu xol Karfagen piyodalariga dushmanni ikki tomonlama qurshab olishni yengillashtirdi. Karfagen armiyasi rimliklarni qurshab olishni oxiriga yetkazdi. Rimliklarning orqadagi sherengalari Karfagen armiyasining otliqlari bilan kurashish uchun ortga qaytishga majbur boldi. Legionning zich saflari ularni manyovr qilishdan maxrum etdi. Rimliklar bitta todaga siqib qoyildilar, ularning legionlari boshqaruvni yoqotgan ommaga aylanib qoldi. Jangni faqat tashqi sherengadagi jangchilar olib borishlari mumkin edi

Rim armiyasining son jixatdan ustunligi oz ahamiyatini yoqotdi. Bu ulkan ommaning ichida bir­birini surish, itarish, tiqilinch boshlanib ketdi, rimliklarni ayovsiz kaltaklash boshlandi. 12 soat davom etgan jangda rimliklardan 48 ming kishini halok boldi, 10 ming kishi yarador boldi. Karfagenliklarning talofatlari halok bolganlar bilan 6 ming kishini tashkil etdi. Kannadagi jang harbiy san‘at tarixiga kam sonli qoshin bilan kop sonli qoshinni qurshab olish va toligicha tor­mor etish timsoli bolib kirdi. Gannibal rimliklar jangovar tartibining eng kuchsiz joyi hisoblangan qanotlardan aylanib otish va qurshab olishni mahorat bilan qolladi. Dushmanning qanotlarini qamrab olish uchun karfagenliklar saralangan otliqlaridan va eng yaxshi piyodalaridan foydalandilar, bu asosiy zarbani berish yonalishlarida dushman ustidan son va sifat jixatdan ustunlik yaratishga olib keldi. Kannadagi jangdan keyin janubiy Italiya va Sitsiliyaning bir nechta shaharlari Gannibal tomoniga otdi. Lekin Gannibal galaba natijalaridan oxirigacha foydalanmadi. Ozining taktik muvaffaqiyatini u strategik muvaffaqiyatga aylantirishga urunmadi.
Xulosa
Men Keldibekov Xokimnazar ushbu mavzudan shuni xulosa qildimki har bir davlat o’z mustaqilligi yolida har qanday urushlar olib boradi. Rim, Qadimgi Rim davlat. Rivoyatga koʻra, Rim shahriga aka-uka Romul va Rem tomonidan miloddan avvalgi 754-753 yilda asos solingan.
Kanna jangida rimliklarning imperatori Emiley Pavel Kanna yaqinida janga kirmaslik chekinish dushmanni ortidan ergashtirish va Rim piyodalarining harakatlari qulay bolagan pozitsiyadan janga kirishishi Rimliklarning ushbu jangda g’olib bolishiga sabab boldi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. S.Mamajonov “Harbiy tarix” Darslik 2021-yil
2.” O’zbekiston tarixi ” 1967-yil
3.” Qadimgi dunyo tarixi” 6-sinf