Фан: Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги Мавзу: Уруғчиликнинг назарий асослари ва тизими

Уруғчилик ўз зиммасидаги вазифага кўра 2 та муҳим тадбирни амалга оширади. Нав алмаштириш ва нав янгилаш.
НАВ АЛМАШТИРИШ деб Давлат нав синови натижаларига кўра ишлаб чиқаришда экилиб келинаётган эски навларни шу экиннинг анча серҳосил ёки сифатли маҳсулот берадиган янги навлари билан алмаштиришга айтилади.
НАВ ЯНГИЛАШ деб қишлоқ хўжалигида узоқ муддат фойдаланиш жараёнида ўзининг навдорлик ва биологик сифатларини пасайтириб юборган эски уруғларни шу навнинг махсус усуллар ёрдамида янгиланган энг яхши уруғлари билан алмаштиришга айтилади.

• Нав алмаштиришда ҳам нав янгилашда ҳам қуйидагиларни таъминлаш керак:
• Навдор уруғларни уларнинг районлашган зонадаги режадаги экин майдонларини таъминлайдиган даражада оммавий кўпайтириш.
• Етиштирилаётган уруғнинг юқори навдорлик хусусиятларини сақлаб туриш, яъни навнинг ёки дурагайнинг генетик хоссаларини сақлаш.
• Навдор уруғларни соғлом ва энг юқори имконият даражасида яшовчанлигини сақлаб туриш.

Уруғчиликнинг назарий асоси ҳам селекцияники каби генетикадир. Уруғчиликнинг мақсади нав ёки дурагайнинг ҳосилдорлик имкониятларини тўлароқ амалга ошириш ва уларнинг хўжалик ҳамда биологик хусусиятларини сақлашдир.

• Уруғчиликнинг назарий асоси ҳам селекцияники каби генетикадир. Уруғчиликнинг мақсади нав ёки дурагайнинг ҳосилдорлик имкониятларини тўлароқ амалга ошириш ва уларнинг хўжалик ҳамда биологик хусусиятларини сақлашдир.

Уруғчиликнинг асосий объекти турли хил нав ва гетерозисли дурагайлардир. Уруғчиликнинг турли вазифалари орасида энг асосийси бу уруғларни кўпайтириш жараёнида уларнинг генетик хусусиятларини сақлаб туриш ва агар мумкин бўлса уларни турли касаллик ва зараркунандалар билан зарарланишдан сақлашдир. Турли экинларда бу масала турли тарзда ҳал қилинади. Шунинг учун уруғчиликнинг муваффақияти тур, нав ёки дурагайларнинг биологиясини, кўпайиш усулларини, ташкимуҳит факторла-рининг жинсий жараёнга ва муртакнинг (уруғнинг) ривожла-нишига таъсирини яхши билишга асослангандир.

• Уруғчиликнинг асосий объекти турли хил нав ва гетерозисли дурагайлардир. Уруғчиликнинг турли вазифалари орасида энг асосийси бу уруғларни кўпайтириш жараёнида уларнинг генетик хусусиятларини сақлаб туриш ва агар мумкин бўлса уларни турли касаллик ва зараркунандалар билан зарарланишдан сақлашдир. Турли экинларда бу масала турли тарзда ҳал қилинади. Шунинг учун уруғчиликнинг муваффақияти тур, нав ёки дурагайларнинг биологиясини, кўпайиш усулларини, ташкимуҳит факторла-рининг жинсий жараёнга ва муртакнинг (уруғнинг) ривожла-нишига таъсирини яхши билишга асослангандир.