“fandagi yangiliklar, fanni o‘qitishning dolzarb masalalari” moduli bo‘yicha

Pirometallurgik usullar. 
• 
Gidrometallurgik usullar. 
• 
Elektrotermik usullar. 
Pirometallurgik usullarda metallarni olish yuqori haroratlarda metall 
birikmalarini bevosita termik ishlovdan o‘tkazishga (passiv metallarni olish) yoki 
uglerod, uglerod (Il)-oksid, aluminiy, kremniy yoki vodorod yordamida metall 
oksidlarini qaytarishga asoslangan. 
ZnO + C -» CO + Zn Cr
2
0
3
+ 2A1 A1
2
0
3
+ 2Cr 
Fe
3
0
4
+ 4CO -> 3Fe + 4C0
2
3BaO + Si -> BaSiO, + 2Ba 
W0
3
+ 3H
2
W + 3H
2
0 
2HgO 2Hg + 0
2
" 

---

Bu usullar yordamida poiat va cho‘yan olinadi. 
Gidrometallurgik usullarda metallar olish ularning birikmalarini eritmaga o‘tkazib, 
yuqori haroratlarsiz, elektroliz yordamida yoki boshqa metallar ta'sii ettirib 
qaytarishga asoslangan: 
CuO + H
2
S0
4
-* CuS0
4
+ H
2
0 CuS0
4
+ Fe FeS0
4
+ Cuj 
Bu usullar yordamida oltin, kumush, rux, uran vj boshqa metallar olinadi. 
Elektrotermik usullarda metallarni olish oksidlar gidroksidlar, tuzlar suyuqlanmalarini 
elektroliz qilishga asoslangan: 
Na
+
+ e Na Ca
+2
+ 2e Ca Al
+3
+ 3e A1 
Bu usullar yordamida ishqoriy va ishqoriy-yer metallar, aluminiy olinadi. 
Ishlatilishi. Metallar xalq xo‘jaligining barcha sohalarida ishlatiladi. Inson 
hayotiy faoliyati uchun foydalanish darajasi bo‘yicha metallar oldingi o‘rinlarda 
turadi. 8-rasmda oddiy yoritish lampochkasida ishlatiladigan metallar ko‘rsatilgan. 
Ishlatilish sohasiga qarab, metallar shartli ravishda qora va rangli metallarga 
bo‘lingan. 
• 
Qora metallar 
–