Fanidan O‘quv-uslubiy majmua qarshi – 2020


-qi'ch\kich\g’ich\gich(-quch\g’uch\guch)


Download 1.09 Mb.
bet10/130
Sana07.05.2023
Hajmi1.09 Mb.
#1439615
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   130
Bog'liq
Мажмуа. Тарихий грамматика. 2021-2022

-qi'ch\kich\g’ich\gich(-quch\g’uch\guch) affiksi bilan predmet, qurol oti yasaladi. Masalan: basso'ch-bossich, suzguch-suzgich, (Sangl.), salo'ngach'belanchak, argimchos (Abushqa). Qapulug yerdi, achso'ch yerdi (UN). La'im tiflnis yelpuguch bile varasno' savurmago' kudurat yetkurur (Nav.MK). Bermvgvy tutsuch misalo' sabcho'ban ogro' mo'sho's (Muq). -(i')n\(i)n affiksi bilan harakat prosessini, natijasini bildiruvi ot yasaladi. Masalan: yo'g’in-yig’in, olomon, chaso'n-chaqmoq, mago' –yomg’irgarchiliq. Dago' Hi'sarni'n bahar yo'go'nlari jihato'din ham chert qali’ az tashvish yemvs yerdi (BN). Ul yo'go'ndin sos alarno' tervli (SHN).
-g’u\gu affiksi bilan predmetni yoki harakatning belgisini ifodalovchi ot yasaladi. Masalan: sorg’u-so'roq, talab bergu -qaytarib beriladigan narsa (Mab,lug’). To’shengulari samug alpgundo'n (Taf.). Kundt-kunge sevgusi ziyad bolur yerdi (Rabg.). Kvrub kvzgudd Majnun bolmo'sh yerdi (Nav,FSH).
-nch (undoshdan keyin -i'nch\inch\unch) affiksi bilan abstrakt ma'nodagi ot yasaladi. Masalan: Maliknis kempinge sorsunch tushti (Taf). Bargan yelchigv sevinchi berisiz (SHN).
-(u)sh\(u)sh affiksi bilan ish-harakat jarayonini, xdpat ma'nosini bildiruvchi ot yasaladi Masalan: Ish toqushqa tegdi, toqushdi'lar (Taf). Aralaro'da urush bolub...(BN). Yurush parago'no' qayda bilgdpldr (BN). Yayno' kun tugusho'nda.., oslarno' kun bato'sho' tarafo'ga qoyg'i1 (SH,tar).
-ma\ma affiksi bilan predmetni yoki holatni bildiruvchi ot yasaladi. Masalan: qavurma, basma-burilish, muyulish, egik, bukik, asma-osma (Mab.lug.).
Eski o’zbek tilida fe'ldan ot yasovchi yana bir gruppa affikslar mavjud bo’lib, bularning iste'mol doirasi ayrim fe'llardangina ot yasash bilan chegaralangan :
-(a)t\(a)t -Bu o’latdin meno' xan apo'rsun. (SHN.)
-(u)m\(u)m - Xargez o'lumni arzu so'lmazlar (Taf.). ~(e)gech ~ kuldgvch -xushchakmak, quvnoq (Mab.lug’.)

Download 1.09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   130




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling