Fanlararo innovatsiyalar va 8- son ilmiy tadqiqotlar jurnali

---

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
8-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.05.2022
643 
BADIIY ASARLARDA UNDALMALAR VA UNING TASNIFLANISHI 
 
Ergasheva Gulchehra 
Andijon viloyati Andijon shahari 35-son Davlat 
ixtisoslashtirilgan maktabi ona tili va adabiyot fani o’qituvchisi 
 
Annotatsiya: Mazkur maqolada badiiy asarlarda undalmalardan foydalanish, unig 
qo’llanilishi bo’yicha namunalar bayon etilgan. Shuningdek undmalar batafsil tasniflab 
berilgan. 
Kalit so’zlar: badiiy adabiyot, undalma, tilshunoslik, ta’lim tizimi, roman, 
lingvistika, tasnif. 
 
Gapda ba`zan, gapning bo`lagi vazifasidagi so`zlardan tashqari, Shunday so`z Yoki 
so`zlar guruhi ham bo`ladiki, ular Shu gapga mazmun jihatdan bog`lansa, grammatik 
jihatdan bog`lanmaydi. Ular gap bo`lagi bo`la olmaydi, bu jihatdan grammatik 
bog`lanmaganlik jihatdangina "organizmga kirib qolgan voqeaga o`xshaydilar". 
(Peshkovskiy). Bunday so`zlar nutqda intonatsion jihatdan pauza (to`htam) bilan 
ajralib turadi. 
Gap bo`laklariga bog`lanmagan so`zlarning turli ko`rinishlari bor. Masalan: 
Tushunmadim, birodar men hech narsaga tuShunmadim, - Yigitali Shunday deb o`grildi. 
Hali bunaqasi bo`lmagan debdimi, demak, bo`lmagan. Asadbek – yaralangan Yo`lbars 
holidagi odam – kim o`q uzganini aniq bildi. Bu misollardagi birodar, demak, 
yaralangan Yo`lbars holidagi odam, gapning avvali Shuki, bolam kabi so`zlar va gaplar 
ma`lum maqsadning ifodasi uchun asosiy gapga kiritilgandir. Bu tipdagi so`zlarning 
bari undalamdadir. Biz bu ishimizda badiiy asarlar tilida, ko`proq Tohir Malikning 
"Shaytanat" asarida qo`llangan undalmalarni va ularning asarda tutgan o`rnini, tasviriy 
bo`yoqdorlikni oshirishdagi rolini, leksik - semantik xususiyatlarini o`rganishni o`z 
oldimizga maqsad kilib qo`ydik.