Faoliyat psixologiyasi

` 
Ularning fikricha, odamda turli ishlarni bajarishni ta`minlovchi, asosan ikki 
turdagi: muvaffaqiyatga erishish hamda muvaffaqiyatsiz-liklardan qochish motivi 
bor. Odamlar ham u yoki bu faoliyatga kirishishda qaysi motivni mo`ljallashlariga 
qarab farqlanadi. Masalan, faqat muvaffaqiyat motivi bilan ishlaydiganlar oldindan 
ishonch bilan shunday ish boshlaydilarki, nima qilib bo`lsa ham, yutuqqa erishish 
ular uchun oliy maqsad hisoblanadi. Ular hali ishni boshlamay turib, yutuqni 
kutadilar va shunday ishni amalga oshirsa, odamlar ularning barcha harakatlarini 
ma`quUashlarini biladilar. Bu yo`lda ular nafaqat o`z kuch va imkoniyatlarini, 
balki barcha imkoniyatlar - tanish-bilishlar, mablag` kabi omillardan ham 
foydalanadilar. 
Boshqa xulq-atvorni muvaffaqiyatsizlikdan qochish motiviga ta-yangan 
shaxslarda kuzatish mumkin. Masalan, ular birinchilardan farqli o`laroq, ishni 
boshlashdan avval nima bo`lsa ham, muvaffaqi-yatsizlikka duchor bo`lmaslikni 
o`ylaydilar. Shu tufayli, ularda ko`p-roq ishonchsizlik, yutuqqa erishishga 
ishonmaslik, pessimizmga o`x-shash holat kuzatiladi. Shuning uchun bo`lsa kerak, 
oxir-oqibat ular baribir muvaffaqiyatsizlikka uchrab, «o`zi sira omadim 
yurishmaydi-gan odamman-da» degan xulosaga keladi. 

---

Hayvonning xatti-harakati hamisha u yoki bu ehtiyojni qondirish-ga bevosita 
yo`naltirilgan bo`ladi. Ehtiyoj hayvonni faqat faollikka undab qolmasdan, balki 
ushbu faollikning shakllarini ham belgilaydi. Odamning xulq-atvori esa butunlay 
boshqacha tarkib topgandir. 
Asl ma`nodagi ehtiyojning o`zi emas, balki uni qondirishning ja-miyatda qabul 
qilingan 
usullari 
xatti-harakatning 
shakllarini 
keltirib 
chiqaradi. 
Agar 
hayvonlarning xatti-harakati butunlay atrof muhit bilan belgilansa, kishining 
faolligi uning ilk yoshlaridanoq butun insoni-yat tajribasi va jamiyat talablariga 
ko`ra yo`naltirib boriladi. 
Faoliyat kishining anglanilmagan maqsad bilan boshqarib turadi-gan ichki 
(psixik) va tashqi (jismoniy) faolligidir. Faoliyat bilish va iroda bilan chambarchas 
bog`liq bo`lib, ularga tayanadi, bilish va iro-daviy jarayonlarsiz uning yuz berishi 
mumkin emas. 
Faoliyat voqelikka nisbatan faol munosabat bildirishning shunday bir 
shakiidh`ki, u orqali kishi bilan uni qurshab turgan olam o`rtasida real bog`ianish 
hosil qilinadi. Odam faoliyat orqali tabiatga, nairsalar-ga, boshqa kishilarga ta`sir 
ko`rsatadi. 
Faoliyatning bitta oddly joriy vazifani bajarishga yo`naltirilgan, nisbatan 
tugallangan har bir shunday qismini harakat deb atash mumkin. 
Harakat qay yo`sinda nazorat qilib boriladi? Bu o`rinda ko`p narsa aniqlangan 
emas. Bu, Shubhasiz, sezgi a`zolari (ko`rish, eshitish, mu-shaklar sezgisi) 
vositasidagina ro`y berishi mumkin. 
Ko`rib 
turganimizdek, 
ushbu 
barcha 
moTjallar 
sa`y-harakatlarni 
harakat 
maqsadiga 
muvofiq 
tarzda 
belgilaydi. 
Kishining 
maqsadi 
ko`pincha 
muayyan 
vaqt 
ichida 
va 
harakatlar 
yordamida 
erishishi 
mumkin bo`lgan narsalardan iborat bo`ladi. Dernak, maqsad miyada 
faoliyatning 
bo`lajak 
natijasining 
timsoli, 
o`zgarib 
turadigan 
andazasi 
tarzida namoyon bo`ladi. Aynan o`sha orzu qilingan (ehtiyoj sezilsa) 
bo`lg`usi 
andaza 
bilan 
harakatning 
amaldagi 
natijalari 
taqqoslanadi, 
aynan 
o`sha 
andaza 
sa`y-harakatlarning 
shakl-shamoyilini 
belgilab 
va 

---

to`g`rilab turadi.