Farg’ona davlat universiteti fizika kafedrasi Umumiy astronomiya kursidan masalalar to’plami Farg’ona – 2017

Mustaqil yechish uchun masalalar:

1. 
   Qachon sutka davomida Quyoshning zenit masofasi 90⁰ – ga teng bo’ladi?
   
2. 
   Shimoliy – sharqda chiqqan yulduz gorizontning qaysi nuqtasidan botadi? Bu holda chiqish va botish nuqtalarining azimutlari nimaga teng?
   
3. 
   To’g’ri chiqishi 4⁰, og’ishi 0⁰ bo’lgan kometa 21 sentyabr kuni soat nechada chiqadi?
   
4. 
   13 noyabr kuni Quyosh qaysi geografik kengliklarda chiqmaydi? Quyoshning bu kundagi qutb masofasi 108⁰ – ga tengdir.
   
5. 
   Qaysi geografik paralleldan boshlab tungi va ertalabki astronomik sumerkalar kechasi ustma - ust kelmaydi?
   

Ko’rsatma: Grajdancha sumerkalar Quyosh markazi gorizont tekisligidan 6⁰ – ga tushganda tamom bo’lsa, astronomik sumerka Quyosh markazining balandligi h= -18⁰ bo’lganda tamom bo’ladi.

6. 
   Ikkita yulduz berilgan bo’lib, ularning og’ishlarini son qiymati teng alomatlari qarama - qarshidir. Ulardan birining chiqish nuqtasi, ikkinchisini botish nuqtasiga diametral qarama - qarshi ekanligini isbotlang.
   
7. 
   27 avgust kuning uzunligi Grinvichda uzunroqmi yoki Irkutskdami? Bu joylarning geografik kenglamalari o’zaro teng bo’lib, Irkutsk Grinvichdan 7^h – ga sharq tomonda joylashgan. (Javob: Grinvichda avval.)
   
8. 
    - orion yulduzining (= -0, 21^/) Toshkent shahri (=41⁰20^/) uchun botish nuqtasi va chiqish nuqtasini soat burchagini va azimutini aniqlang. (Javob: Chiqish va botish soat burchagi 18^h va 6^h bo’lib, azimuti mos ravishda 270⁰ va 90⁰.)
   
9. 
   Refraksiyani hisobga olmasdan to’g’ri chiqishi (=6^h39^m,7) va og’ishi (=+25⁰12^/) bo’lgan yulduzni Moskva shahrida (=55⁰45^/) chiqishi va botishini yulduz vaqtlari va azimutlarini aniqlang. (Javob: t_ch=15^h5^m,1; t_b=8^h54^m,9; A_ch=220⁰5^/; A_b=139⁰9^/.)
   
10. 
    Pulkova (=59⁰46^/,3) uchun Veganing (=18^h34^m36^s, =+38⁰43^/,6) chiqish nuqtasini yulduz vaqti va azimutini toping. (Javob: Vega Pulkovada chiqmaydigan yulduz.)
    
11. 
    Chiqish paytida gorizont bilan sutkali parallelli =sin sec ekanligini isbotlang. Bunda  - geografik kenglama, -yoritgichni og’ish koordinatasi.
    

Sinov savollari:

1. 
   Yoritgichlar osmon sferasining qaysi tomonidan chiqib qaysi tomonida botadi.
   
2. 
   Yoritgichlar chiqayotganda va botayotganda ularning zenit masofasi qanday bo’ladi.
   
3. 
   Refraksiya yoritgich balandligiga qanday ta’sir ko’rsatadi.
   
4. 
   Quyoshning 22 mart kuni azimutini aniqlang.