Farg’ona davlat universiteti harbiy fakultet

1. Urush boshlanishidagi harbiy-siyosiy ahvol.
Ikkinchi jaxon urushi - rivojlangan kapitalistik davlatlar orasida dunyoni qaytadan bo’lishdagi qarama-qarshiliklari sabab bo’ldi. Siyosiy va iqtisodiy notekis rivojlanib kelayotgan davlatlarni qarama-qarshiliklari ikki harbiy guruxga bo’linib ketdi. Birinchi gurux fashist davlatlar bloki, ularni asosini Germaniya, Italiya va militaristik Yaponiya tashkil etdi, Ikkinchi guruxga AQSh, Frantsiya kirib ularni maqsadi bosib olingan koloniyalarni saqlab qolib o’z xukumronligin kuchaytirish.
AQSh. Frantsiya va Angliya raxbarlari Germaniyani Sovet Ittifoqiga qarshi jangovar harakatlarini olib borishga harakat qildi. Biroq Ikkinchi jaxon urushi kapitalistik davlatlar orasida boshlandi. Germaniya 1938-39 yillarda Avstriya, Chexoslovakiya, Polshaga qarshi xujumga tayyorgarlikni boshladi.
Uzoq Sharqda Yaponiya - Shimoliy, Manjuriya, Janubiy Xitoyni bir qancha xududini okupatsiya qildi.
Sovet Ittifoqi urushdan oldin tinchlik siyosatini olib borib, kutilayotgan xavfni kollektiv xavfsizlik tizimini tuzish bilan chiqdi, biroq AQSh, Angliya, Frantsiya reaktsion doiralari agressiyani insoniyatni yangi urushni oldini olishda Sovet Ittifoqini ko’magiga tayanmadilar.
2. Ikkinchi jaxon urushini boshlanish sabablari va xarakteri.
Ikkinchi jaxon urushini xarakteri konkret tarixiy muxitda asoslanib bir xil kechmagan. Ikkinchi tomonlama kurash bosqinchilik va noxaqlik urushiga aylandi. Biroq xalqlarni fashist davlatlarni agressiyaga qarshi bir tomonlama harakatlari bu urush ozodlik vaxaqqoniy xarakterga ega bo’ldi.
Urushni xaraktern o’zgarishga qarab Sovet Ittifoqi fashist Germaniyasi bilan jangovar harakatlarni olib borishda ikkinchi jaxon urushini asosiy qismiga aylandi. Harbiy xrakatlar va harbiy-siyosiy xarakteriga qarab ikkinchi jaxon urushi 5 bosqichga bo’lindi:
Birinchi bosqich (1939 yil sentyabr, iyun 1941 yil) Germaniya va Italiyani Evropadagi agressiyasi. Yaponiya - Osiyoda. Ikkinchi bosqich (iyul 1941 yil, noyabr 1942 yil) fashist Germaniyasini Sovet Ittifoqiga xujumi, urush masshtabini kengayishi, Gitler Doktrinasini tezkor xujum olib borish va nemis armiyasini g’olibona yurishlari puchga chiqishi urush paytida keskin burilish yasalishi va antifashistik blokini tuzilishi. Uchinchi bosqich (noyabr 1941 yil, dekabr 1943 yil) Ikkinchi jahon urushida keskin burilish,fashist blokini xujumkor startegiyasi qulashi, Sovet Ittifoqi frontlaridagi quroli to’qnashuvdagi g’alabalari tufayli Angliya va AQSh ittifoqchilarini qo’shilishi. To’rtinchi bosqich (1944y yanvar-may 1945). Fashistlar blokini emirilishi dushman qo’shinlarini Sovet Ittifoqi xududidan quvib chiqarish ikkinchi frontni ochilishi, Evropa davlatlarini fashist okkupatsiyasidan ozod qilish, Germaniyani qo’llashi va uni so’zsiz taslim bo’lishi. Beshinchi bosqich. (may, sentyabr 1945) Yapon imperialisti tor-mor bo’lishi Osiyo xalqlarining Yaponiya okupatsiyasidan ozod etilishi va ikkinchi jaxon urushini tugashi.