Farg’ona davlat universiteti harbiy fakultet

Qurolli kuchlarni rivojlanishi, strategiyasi va tomonlarning

harbiy rejalari.
Urushni boshlanishigacha katta Evropa davlatlarida Angliyadan tashqari doimiy armiyasi majburiy asosda tuzilgan. Faqatgina Angliya armiyasida urushgacha shartnoma asosida bo’lib so’ng, majburiy o’tkazilgan. Davlatlarni asosini ya’ni Qurolli Kuchlarini piyodalar tashkil qilgan. Shu bilan birga quruqlik qo’shinlariga artileriya va kavaleriya kirgan.
Maxsus qo’shinlar juda oz bo’lgan. Urushni boshlarida Rossiya armiyasida: 263 samolyot, Germaniyada 232, Angliya 258, Frantsiyada 156 samolyot bor edi.
Urush olib borayotgan hamma davlatlarda oz miqdorda zirxli avtomobil va zirxli poezd bo’lib ularni soni, Germaniyada 4000 ta, Rossiyada 4500 ta, Angliyada 900 ta, Frantsiyada 6000 tani tashkil qilgan.
Urush rejasi: Urushning umumiy maqsadi siyosiy bo’lib bosib olingan xududlarda yangi xom ashyo bazasini yaratish.
Xarbiy rejalarni xarakterli tomonlari:
- Urushni olib borishda siyosiy va iqtisodiy masalalari hisobga olinmagan xalqlarni urushga noroziligi ortib bordi.
- Qo’shinlarni imkoniyatlarini ortiqcha baholab dushmani to’g’ri baholamaslik.
- Iqtisodiy va moddiy imkoniyatlarni ortiqcha baholash.
- Harbiy rejalarni hammasida tezkor urush asosida tuzilganligi. Xujumlar natijasida yangi qurol aslaxalarni imkoniyati va roli hisobga olinmagan.
Germaniya rejasi: German qumondonligi qisqa davr ichida ikki frontda jangovar harakatlarni olib borishni rejalashtirdi. Bu rejani asosiy zarbni Frantsiyaga so’ng asosiy kuchlarni Rossiyaga qaratishini lozim topdilar. Reja bo’yicha Frantsiyani 6-8 xaftada yoki 1 oy mobaynida tor-mor etib, Rossiyani esa undan ham qisqa davr mobaynida mag’lub etishga rejalashtirilgan edi.
Frantsiya rejasi: bo’yicha avvalo strategik faollik dushmanga berilib mudofaada kutish usulida olib borilib dushman xatti-harakatlarini kelib chiqqan holda tuziladi. Frantsiya rejasi rus frontini faol harakati hisobga olgan holda tuzilgan.
Rossiya rejasi: rus rejasi xujumkor birdaniga Prussiya va Avstriya- Vengriya qaratilagan edi. Rossiya Angliya va Frantsiya ittifoqchilarida iqtisodiy ko’magi bilan rus bosh qo’mondonligi xujumkor harakatlarni boshlab strategik faollikni o’z zimmasiga olgan edi.
Angliya rejasi: urush rejasida ingliz siyosatchilari asosiy printsipi ittifoqchi qatnashchilarini ittifoqchilarga saqlab o’zlari urushni ta’minlash vazifasini bajarishga qaratdi.
Rejalarni kamchiligi va salbiy tomonlari.
- Urushni olib borishda strategik va tezkor manevrlarni ortiqcha baholash.
- ikki xarbiy lagerda urush olib borayotgan o’z ittifoqchilarni imkoniyatini hisobga olmadilar.
- ikki xarbiy lagerda ham nazariya staregiyasi yo’qligi.
- ham bir tomon aniq taxlildagi urush rejasi yo’qligi.
- birlashgan Qurolli Kuchlar ra’barligida strategik reja ishlab chiqarilmagan.

• 
  zarbani asosiy yo’nalishida kuch va qurol aslaxalarni kamligi.