Farg'ona politexnika instituti mexanika mashinasozlik fakulteti s 6 b 21 tmj guruh talabasi abbosxonov azamxonning myta fanidan bajargan
Download 121.11 Kb. Pdf ko'rish
|
musТaqil ish
- Bu sahifa navigatsiya:
- Texnologik va mexanik parametrlarni ulchash usullari va asboblari.
|
FARG'ONA POLITEXNIKA INSTITUTI MEXANIKA MASHINASOZLIK FAKULTETI S 6 B 21 TMJ GURUH TALABASI ABBOSXONOV AZAMXONNING MYTA FANIDAN BAJARGAN MUSTAQIL ISHI Texnologik va mexanik parametrlarni ulchash usullari va asboblari. Texnologik va mexanik parametrlarni ulchash usullari va asboblarini bilish uchun avvalo texnologik jarayonlarning texnologik va mexanik parametrlarini ajrata olish kerak bo‘ladi. Bu esa, uz navbatida, texnologik va mexanik parametrlarni ulchash usullari va asboblarini bilish uchun katta imkoniyat tugdiradi. Texnologik jarayonlarning muxim parametrlariga quyidagilar kiradi: 1) Temperatura; 2) Bosim va siyraklanish; 3) Modda mikdori va sarfi; 4) Modda tarkibi va xususiyatlari; 5) Moddalar satxi va boshqalar. Mexanik parametrlarga quyidagilar kiradi: 1) Deformatsiyalar (siljishlar); 2) Tezliklar; 3) tezlanishlar; 4) Kuchlar (kuchlar momentlari); 5) Kuvvat; 6) Aylanishlar soni; 7) Tebranishlar soni va boshqalar. Bo‘lar asosida foydali ish koeffitsienti, energiya sarfi va boshqalar topiladi. Internatsional sistemada xar xil parametrlarni mexanik, issiklik, helektrik, magnit, yoruglik, akustik va ionlashtiruvchi nurlanishlarni ulchashda ishlatiladigan oltita asosiy birlik parametrlarning turt xil ulchash usuli mavjud. 1. Bevosita baxolash usuli - ulchanayotgan kattalik kiymatini bevosita ulchash asbobi (pribori) ning daraja kursatkichi buyicha aniklaydi. Bu usul ulchanayotgan kattalik kiymatini asbobni kursatayotgan yoki yozib olgan chikish kiymatiga tugri almashtirish bilan tavsiflanadi. Ulchanayotgan kattalikning Q izlanayotgan kiymati bevosita tajriba orkali topilgan x kiymatiga teng: Q=x 2. Ulchov bilan solishtirish yoki solishtirish usuli - ulchanayotgan kattalik kiymatini namunali ulchash bilan solishtirishdan iborat. 3. Diferensial usul - ulchash natijasida asbob kursatkichi tahsir kiluvchi ulchanayotgan kattaliklar kiymati bilan mahlum ulchov orasidagi fark aniklanadi. 4. Nolaviy (kompensatsion) usul - solishtirish asbobiga kattaliklar tahsirining effekti nolga yetkazilishi ulchovi bilan solishtirishdan iborat. Mexanik parametrlarni ulchashning quyidagi usullari mavjud: 1. Elektr usullari (datchik, tenzodatchiklar yordamida); 2. Kino va foto usullar (tezkor kinokameralar); 3. Radioaktiv (Izotop) usullar; 4. Optik va golografik usullar. Natijalar olish usuli buyicha ulchashlar bevosita, bilvosita, tuplamli va birlikda ulchash turlariga bo‘linadi. Ulchanayotgan kattalikning izlanayotgan kiymatini bevosita tajriba natijasida topilishiga, yahni uni ulchanayotgan kattalik birligi bilan solishtirish yoki shu bilan birliklarda darajalangan ulchov asbobining kursatkichidan aniklashga bevosita ulchash deyiladi. Bu turga amalda kullanilayotgan ulchashlarning kupchiligi kiradi. Ulchanayotgan kattalikning xam, ulchash natijasining xam yagona birlikda ifodalanishi bevosita ulchash usulining asosiy vositalaridan biridir. Bilvosita ulchash usulida izlanayotgan kiymat ulchanayotgan kattalikning bevosita ulchanayotgan kattaliklari orasidagi boglanish asosida topiladi. Bu ulchash usuli sanoat jarayonini nazorat qilish uchun bevosita ulchash imkoniyati bo‘lmagan vaktda kullaniladi. Bir nomli kattalikning bir vaktda ulchanishiga tuplamli ulchash deyiladi. Bunda izlanayotgan kiymat kattaliklar birikmasini bevosita ulchash paytida xosil bo‘lgan tenglama sistemasini yechish orkali topiladi. Bu turdagi ulchash usullari laboratoriya va ilmiy tekshirish tajribalarida kullaniladi. Birlikda ulchash - bu xar xil nomli kattaliklarni uzaro nisbatini topish maksadida bir vaktda bajariladigan ulchashdir. Ulchanayotgan kattalik A ning izlanayotgan kiymatining birlikda ulchash usulidagi umumiy kurinishi quyidagi tenglama orkali ifodalandi: Download 121.11 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|