Farmakognoziya

Geografik tarqalishi. O'simlik, asosan, O'rta Osiyo (Jung'or Olatog'i, Tyan - Shan, Pomir-Oloy)da tarqalgan. U tog' etaklaridan tog'larning o'rta qismigacha bo'lgan shag'alli-toshli qoyalarda, daryolar qirg'oqlarida, qisman ekilmay qolgan va boshqa yer-larda o'sadi. O'zbekistonda Toshkent, Farg'ona, Andijon, Samar- qand, Buxoro va Surxondaryo viloyatlarida uchraydi.
Mahsulot tayyorlash. O'simlik gullagan vaqtida gul to'plamlari qirqib olinadi va soya yerda quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko'rinishi. Tayyor mahsulot qalqonsimon gulto'plamining ayrim bo'laklari va 1 sm dan uzun bo'lmagan bandli savatchalardan tashkil topgan. Savatchalar mayda (diametri 3-5 mm), ko'p gulli (hamma gullari sariq, naychasimon), yarim shar ko'rinishida. Naychasimon o'rama bargi uch qator. Mahsulot hidi o'ziga xos, mazasi — xushbo'y, achchiq.
Kimyoviy tarkibi. Mahsulot tarkibida 0,4 foiz efir moyi, flavonoidlar (kversetin, izokversitrin, rutin va boshqa lar), seskviter-pen laktonlar (xanfillin va artekalin), kumarinlar (umbellferon, gerniarin), karotinoidlar, vitamin C, shilliq, oshlovchi va boshqa moddalar bor.
Mahsulot efir moyi tarkibida 10,57 foizgacha xamazulen, 14,18 foizgacha kamfora, borneol, mirtsen, a- va p-pinenlar, limonen, a- va p-terpinolenlar, kariofillen, a-tuyen, fellandren, linalool, tuyil spirti va boshqa terpenlar bo'ladi.
Ishlatilishi. Mahsulot mikroblarga, ichaklar spazmi, allergiya va yallig'lanishga qarshi hamda tinchlantiruvchi ta'sirga ega. Shuning uchun uni dorivor preparatlari me'da-ichak va og'iz bo'shlig'i kasalliklarini davolashda antiseptik va spazmolitik hamda yallig'lanishga qarshi dori sifatida ishlatishga O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligi ruxsat berdi.
Dorivor preparatlari . Mahsulot damlamasi.

Baxmalgul ildizi- Radices Alceae roseae O`simlikning nomi. Baxmalgul- Alcea rosea Oilasi. Gulxayridoshlar –Malvaceae.

O’zbekistonda bu o’simlikning 50 xil turi mavjud bo’lib ular 11 avlodga mansub.
Baxmalgul o’simligi bo’yi 1-3 m gacha etadigan ikki yoki ko’p yillik o’t o’simlik bo’lib, yer ostki qismi yaxshi rivojlangan o’q ildizdan va y er ustiga esa deyarli shoxlanmagan bir nechta poyasi o’sib chiqadi. Poyasi silindrsimon, dag’al tuklar bilan qoplangan bo’lib, barglari 5-7 bo’lakga qirilgan bo’lib poyada uzun bandi bilan ketma-ket joylashgan. Bargini tepa qismi to’q yashil, ostki qismi ochroq bo’lib, to’rsimon tomirlari bo’rtib chiqqan. Qirrasi mayda arrasimon. Gullari barg qo’ltig’idan chiqqan, yirik diametri 8 ba'zan 9-12 sm gacha yetadigan ikki jinsli, shingilsimon bo’lib, 6-9 (5-11) uchburchaksimon barglari bor. Kosachabargi 5 ta, tojbarglari 5 ta, tepasi biroz o’yilgan, sertuk. Mevasi dumaloq ko’p urug’li ko’sak.