Farmakognoziya

Maxsulotning tashqi ko’rinishi. Maxsulot murakkab qalqonsimon gul to’plami, uning ayrim bo’laklari va 1 sm dan uzun bo’lmagan gul bandli ayrim savatchalardan tashkil topgan. Savatchalar cho’ziq tuxumsimon, uzunlig 3 -4 mm, diametri 2-4 mm bo’lib, kam sonli savatcha chetidagi tilsimon gullari va savatcha o’rtasidagi ikki jinsli naychasimon gullardan iborat. Gul o’rni d eyarli konussimon. Savatchaning o’rama bargchalari ko’p sonli, ch erepitsasimon o’rnashgan, tukli, cho’ziq lentasimon.
Gullari sariq rangli , savatcha o’rama barglari yashil -sarqich; maxsulot o’ziga xos xid va achchiqroq, yoqimli mazaga ega.
Kimyoviy tarkibi. Maxsulot tarkibida 0,86 – 1,2 % efir moyi, flavanoidlar
(lyuteolin, kversetin, sinarozid, giperozid, rutin va boshqalar), kumarinlar
(digidrokumarin, eskuletin va skopoletin), vitamin S, karotinoidlar, polisaxaridlar, betonitsin, oshlovchi va boshqa moddalar bo’ladi.
VFM (42 Uz-0266-2004)ga ko’ra, maxsulot tarkibidagi flavonoidlar yig’indisining miqdori 0,8 %dan kam bo’lmasligi k erak.
Ishlatilishi. Maxsulot dorivor preparatlari yallig’lanishga qarshi va yaralarni
davolovchi (me'da –o‘n ikki barmoqli ichak yarasi, gastrit, shilliq qavatlarining yallig’lanishi), peshob xaydovchi (yurak qon-tomirlar tizimi, jigar va buyrak kasalliklarida) xamda qon oqishini to’xtatuvchi (ichakdan, bachadondan va gemaroidal qon oqishlarida) vosita sifatida ishlatiladi.
Dorivor preparatlari. Damlama. Maxsulot siydik xaydovchi “Stiflos” yig’masi tarkibiga kiradi.

Mundarija

1-ma`ruza. Dorivor o‘simliklarni resursshunosligi to‘g‘risida tushuncha va uning vazifalari. Asosiy geobotanik va resursshunoslik atamalari. O‘zbekiston florasini boyligi va xilma-xilligi 2
2-3-ma`ruzalar. O‘zbekiston dorivor o‘simliklarining xom ashyo bazasi. O‘zbekiston yovvoyi holda o‘sadigan va etishtiriladigan dorivor o‘simliklar. YAngi istiqbolli o‘simliklarni izlab topish usullari 11
4-5-ma`ruza. O‘simliklar jamoasi, ularning dengiz satxidan joylashgan erlarini balandligiga qarab bo‘linishi (poyasnost), tarixiy rayonlar va guruhlarga bog‘liqligi 22
6-8-ma`ruza. Dorivor o‘simliklarni ko‘plab o‘sadigan joylarni izlab topish, ularni xaritaga belgilash zahirasini, hosildorligini va tiklash davrini aniqlash. Yillik miqdorini rejalash 30
9-10-ma`ruza. Dorivor o‘simliklar xom ashyosini tayyorlash asoslari 44
11-12-ma`ruza. Dorivor o‘simliklarni muhofaza qilish va ularni resurslaridan oqilona foydalanish. O‘zbekiston tabiiy qo‘riqxona fondi 56
13-14-ma`ruza. Tabiiy sharoitda yo‘qolib ketish xavfi bo‘lgan va kamayib ketayotgan noyob dorivor o‘simliklar, ularni madaniylashtirish muammolari 68
15-ma`ruza. Dorixonalar tizimida va farmatsiya sanoati uchun tayyorlanadigan o‘simliklar 95
16-17-ma`ruza. O’zbekistonning yangi istiqbolli dorivor o’simliklari 106