Ishlab chiqarish turlari va ularda ishni tashkil qilish

GOST 3.1107–8 1.4 - jadval 
Tayanch va qisqichlar 
nomlari 
Shartli belgilarning ko‘rini 
oldidan, orqadan 
tepadan 
tagidan 
Qo‘zg‘almas 
tayanch 
Qo‘zg‘aluvchan 
tayanch 
Suzuvchi 
tayanch 
Sozlanuvchi 
tayanch 
Qo‘zg‘almas prizmali 
ishchi yuzali tayanch 
Qo‘zg‘aluvchan 
prizmali ishchi yuzali 
tayanch 
Yakka (mexanik) 
qisqich 
Qo‘sh blokirovkali 
(mexanik) qisqich 
Qo‘zg‘almas markaz 
Belgisiz 
Belgisiz 

---

Aylanuvchi markaz 
Belgisiz 
Belgisiz 
Suzuvchi markaz 
Silliq silindirli 
markaz 
Sarikli (rolikli) 
silindrli opravka 
Etaklovchi patron 
 
Zarur bo‘lgan hollarda, amallar eskizlarida bazalash sirtlarini belgilash uchun
belgisini qo‘llashga ruxsat etiladi. 
Tegishli sirtni orientirlash va amal eskizlarini soddalashtirish uchun, bitta sirtda 
joylashgan bir nomli tayanchlarning o‘rniga bitta belgi qo‘yib, soni belgining o‘ng 
tamoniga yozib qo‘yiladi (masalan;
yoki 
kabi, 1.5–jadvalga qar.). 
1.5–jadval 
1.4.9-§. Bazalash xatoliklarini aniqlash 

---

Bir detalning holati jihoziga yoki jihozlariga nisbatan talab etilgan aniqlik bilan 
aniqlangandan keyin, uni shu holatini saqlash zarur. Shuningdek, detalni mashinada 
ishlashini hamma vaqt ichida yoki unga ishlov berish yoki o‘lchash vaqti ichida ham 
holati saqlanishi kerak. 
Bir detalni holatini aniqlashning nazariy sxemasidan jihozsiga nisbatan amaliy 
biriktirishga o‘tish nazariy koordinatalari, ikki tomonlama bog‘lanishni belgilovchi, 
tayanch nuqtalarga aylantirib qo‘yadi. Shuning bilan jihoz bir tomonlama bog‘lanishga 
ega bo‘ladi. 
Bu degani, detalni to‘g‘ri holatiga erishilganlik buzilishini namoyon etadi. Agar, 
detalni holatini aniqlovchi, detallar yuzalarini oltita tayanch nuqtalari bilan tutashuvini 
buzuvchi kuchlar va ularning momentlari paydo bo‘lgan bo‘lsa. 
Demak, bazalashda olingan detalni holatini to‘g‘ri saqlab qolish va nazariy 
talablarni bajarish uchun: ikkita detallar tutashtirilgan bazalar kontaktini uzluksizligini 
ta‘minlash zarur. Birlashtirilgan detallarni ikki tomonlama bog‘lanishini ta‘minlash, 
detallarni bazalash aniqligini oshiradi.