Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
103 
library.ziyonet.uz/ 
 
qoʻyishmadimikin. Bularni oʻylarkan xunobi oshardi, uni saylamaganlariga hech chiday 
olmasdi. Prokuror boʻlib ishlayotganiga ozmuncha vaqt boʻldimi. U oʻzining nimalarga 
qodir ekanligini necha bor isbotlab koʻrsatdi. Hechqisi yoʻq, uning doʻstlari bor, biron 
nima boʻladigan boʻlsa himoya qilishadi. Vaqt yetdi, endi u partiyaviy ishga oʻtishi 
kerak, prokurorlik stulida uzoq oʻtirib qoldi... Yoʻrgʻa yaxshi, loy demay, shilta demay, 
kema singari tebranib suzib borardi. Partorgning oti terlab-pishib ketgan edi, holbuki 
yoʻrgʻa endigina ter chiqara boshlagandi... 
 
Choro boʻlsa oʻz oʻylari bilan band. Uning rang-roʻyi bir holatda, soʻlgʻin yuzi za’faron, 
koʻzlari kirtayib qolgan. Yurak kasalidan necha yillardan beri azob chekadi. Vaqt oʻtgan 
sari kasali ogʻirlashib borar, fikrlari mungli edi. Ha, Tanaboy haq edi. Rais baqirardi-
chaqirardi, lekin bundan nima foyda. Koʻpincha tumanda qolib ketar, doimo qandaydir 
ish bilan band boʻlardi. Partiya majlisiga uning masalasini qoʻyish kerak edi, tumanda 
boʻlsa orqaga siltab kutib turishni tavsiya qilishadi. Nimani kutish kerak? Goʻyo Aldanov 
oʻz istagi bilan ketmoqchi, deyishardi, extimol, shuning uchundir? Tezroq ketganda 
ma’qul boʻlardi. Choroga ham ketish vaqti yetgan edi. Undan nima foyda? Doimo kasal. 
Shomansur kanikulga kelgan edi, u ham ketishni maslahat berdi. Ketish mumkina, 
vijdon-chi? Shomansur aqlli bola, endi koʻp narsalar haqida otasidan koʻra yaxshiroq 
muhokama yurita olar edi. Qishloq xoʻjaligini qanday boshqarish va hokazo, hammasiga 
aqli yetardi. Ularga yaxshi ta’lim berishyapti, vaqt kelib, ular ham ta’lim berayotgan 
professorlarga yetib qolishar. Biroq, hali gap nima boʻladi, nima qoʻyadi – oʻlib 
ketadimi! Ammo oʻz gʻam-alamlaridan bosh olib ketolmaydi. Oʻzingdan qochib qutula 
olmaysan. Ha, odamlar nima deyishadi? Va’da berdi, ishontirdi, kolxozni qarzga botirib, 
mushkul ahvolga solib qoʻydi. Oʻzi boʻlsa endi chetga chiqib olib tinchgina yashayapti, 
deyishadi. Yoʻq, unga tinchlik yoʻq, boʻlmaydi ham, yaxshisi oxirigacha turib berishi 
kerak. Yordamga kelishar, shuncha uzoq vaqt yordamsiz qoldirishmas – faqat tezroq 
kelishsa, kelganda ham manaviga oʻxshamay chinakam, haqiqiy yordam kelsa. Ish 
barbod qilinganligi uchun sud qilamiz, deydi. Sud qilsang qilaver! Hukm chiqarish bilan 
ishni tuzata olarmiding. Ana kelyapti, qovogʻi soliq, goʻyo togʻdagilarning barisi 
jinoyatchilaru, faqat uning oʻzigina kolxoz ishi uchun kurashadi, unga bularning 
hammasi bir pul, faqat xoʻja koʻrsingagina kelib-ketadi. Ammo aytib koʻrchi. 
XVIII 
Gʻira-shira tuman ichra ulkan togʻlar qad koʻtarib turadi. Ular quyosh nurini koʻrmay 
qovoq solgancha xoʻmrayib, bahaybat pahlavonlar singari yuksaklikdan tumtayadi. 
Bahor havosi rutubatli, namgarchilik, tuman. 
 
Tanaboy oʻz qoʻyxonasida jon olib, jon beradi, kun sovuq. Birdaniga bir necha sovliq 
qoʻzilagan, qoʻzichoqlarni qoʻyishga joy yoʻq, dod deb boradigan joy yoʻq. Qoʻy-qoʻzilar 
ma’rashadi, turtinishadi. Barchasi yeyish-ichishni istaydi, pashsha singari qiriladi. Bu 
yoqda yana beli shikastlanib xotini yotadi. Turmoqchi boʻlardi-yu, qaddini rostlay 
olmasdi. Mayli, nima boʻlsa shu boʻlar. Pichoq borib suyakka qadaldi. 
 

---