Mavzu: nasilchilik ishida chatishtishish va duragaylashning qo‘lanishi reja

Hayvonlarni sanoat usulida chatishtirish. Sanoat chatishtirish asosan foydalanuvchi gurux hayvonlar olish maqsadida qo’llaniladi. Bunday hayvonlar odatda I bug’in duragaylardir. Bu chatishtirishning mohiyati ikki yoki bir necha zot hayvonlarini o‘zaro chatishtirib duragaylar olish va ulardan go‘sht, sut, tuxum, jun va boshqa mahsulotlar yetishtirish maqsadida foydalanishdir.
Sanoat chatishtirish hayvonlarning maxsuldorligini oshirishda geterozis xususiyatlarini foydalanishga imkon beradi. Geterozis duragaylik quvvati bo‘lib odatda I bug’in duragaylar va gibridlarda uchraydi.
Geterozis toza zotlarni o‘zaro chatishtirishda va duragaylashda ayniqsa yuqori bo’ladi. Tovar ishlab chiqaruvchi xo’jaliklarda zavod zotlarni toza holda urchitish ko‘p hollarda foydali bo’lmaydi. Ayniqsa boshqa zonalardan keltirilgan zavod zotlari mahalliy zotlarga moslashtirganligi va oziqaga talabchanligi tufayli maxsulot yetishtirish uchun noqulaydir. Hayvonlarni mahsuldorligini oshirish va maxsulotda oziqani kam sarflash maqsadida, sanoat chatishtirish nitijada duragaylar olish maqsadga muvofiqdir.
Sanoat chatishtirishi oddiy va murakab bo’lishi mumkin. Oddiy sanoat chatishtirishda ikki zot va murakkab chatishtirishda ko‘p zotlar bo‘lishi mumkin. Birinchi xil sanoat chatishtirishda ikki zot hayvonlari chatishtirib birinchi bug’in duragaylari olinadi. Ko‘p zotli chatishtirishda 3 yoki 4 ta zot qatnashadi. Dastlab ikki zot ya’ni A zot urg’ochi hayvonlarini B zot erkak hayvonlari bilan qochirib /yoki teskari / duragaylar oladilar. So’ngra ularni uchinchi V zot bilan chatishtirib duragaylar olinadi.

2- jadval

Viloyatlar bo’yicha sanoat chatishtirishning optimal variantlari

Viloyatlar	Ona zoti	Ota zoti
Qoraqalpog’iston Respublikasi Andijon Buxoro Qashqadaryo Namangan Sirdaryo Samarqand Suxandaryo Toshkent Farg’ona Xorazm	Qizil cho‘l, qora – ola Shvits, qora – ola Qizil cho‘l Shvits, qora – ola, qizil cho‘l Shvits, qora – ola Shvits Qizil cho‘l, qora – ola Qizil cho‘l, shvits Qora – ola, shvits Qora – ola Qizil cho‘l	Qozoqi oq bosh Santa gertruda Sharole, limuzin Gereford, qozoqi oq bosh Aberdin anguss, qozoqi oq Sharole, limuzin Santa gertruda, qozoqi oq bosh Santa gertruda, sharole Aberdin anguss, sharole Sharole, gereford, limuzin Gereford, sharole Santa gertruda, qozoqi oq bosh

Yuqori variantdagi chatishtirish yordamida respublikada go‘sht qoramollar sonini 200 ming boshga va shu jumladan sigirlar soni 60 ming boshga yetkazish, hamda ko‘p miqdorda nisbatan arzon, sifatli qoramol go‘shti yetishtirish mumkin.