Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

РVАn = РМT t * PVA1 n, k 
40 = 3,2 * PVA1 n, k 
PVA1 n, k = 40 : 3,2 = 12,5 
Аннуитетнинг жорий қийматини ҳисоблаш коэффициентлари 
жадвалидан 20-қаторда (20 йиллик муддат) олинган натижага энг 
яқин миқдор 12,462 бўлади. Бу миқдор 5 фоизлик дисконт 

---

53 
ставкасига мос келади. Айни шу дисконт ставкасида келгусида 
машинани эксплуатация қилишдан олинган пул тушумларининг 
дисконтланган жорий қиймати уни сотиб олиш учун қилинган 
ҳозирги инвестицияларга тенг бўлади, яъни NPV 0 га тенг бўлади. 
Демак, мазкур лойиҳада IRR 0,05 га тенг.
IRR баъзида текширув дисконти деб ҳам аталади, чунки у 
дисконтлаш коэффициентининг лойиҳаларини самарали ва 
самарасиз турларга ажратиш имконини берувчи даражасидир. 
Бунинг учун IRR фирмага стандарт сифатида қабул қилинган 
маблағларнинг қопланиш даражаси билан солиштирилади. Бундай 
қўйилмалар 
рентабеллигининг 
стандарт 
даражаси 
барьер 
коэффициенти HR (ингл. hardle rate) деб ҳам аталади.

агар IRR›HR – бўлса, лойиҳа маъқул; 

агар IRR‹HR – бўлса, лойиҳа маъқул эмас; 

агар IRR=HR – бўлса, лойиҳа ҳар қандай қарор қабул 
қилиш мумкин. 
IRR›HR бўлган ҳолатда NPV мусбат, инвестициялар 
рентабеллиги эса бирдан юқори. IRR‹HR бўлса, NPV манфий, PI эса 
бирдан кичик бўлади. 
Шундай қилиб, IRR маъқул бўлмаган лойиҳаларни ажратиб 
олувчи тур вазифасини ўтайди.
Бундан ташқари бу кўрсаткич лойиҳа бўйича таваккал хавфи 
даражаси индикатори ҳисобланади. IRR барьер коэффициентидан 
қанчалик катта бўлса, лойиҳанинг мустаҳкамлиги заҳираси шунча 
катта бўлади. Бу эса келгусидаги пул тушумларини баҳолашда йўл 
қўйиладиган хатолар натижасида кўриладиган зарар хавфи кам 
бўлишини таъминлайди.
5.3. Инвестиция лойиҳаларини баҳолашнинг содда услублари 
Энди инвестиция лойиҳаларини баҳолашнинг содда (статик) 
усулларини кўриб чиқамиз. Бу услублар дисконтлаш концепцияси 
пайдо бўлмасдан олдин ҳам кенг қўлланилган бўлиб, улар 
ёрдамида, асосан пул киримлари ва чиқимларини таққослаш 
орқали лойиҳаларнинг мақсадга мувофиқлиги аниқланади.
Инвестицияларнинг қопланиш даври РР (ингл. Paybak period), 
бу шундай даврки, бунда дастлабки қилинган инвес-тициялар 
миқдори тикланади (19-формула).