Texnologiyasi

43-jadval
Uyum va g‘aramdagi 1 m ' pichanning taxminiy vazni (kg)
Pichan turi
past va o ‘rtacha uyum va 
g ‘aram lar uchun
Baland uyum va 
g ‘aram lar uchun
Joy- 
lash- 
gandan 
3-5 kun 
о ‘tgach
Joylash- 
gandan 
1 oy 
о ‘tgach
Joy- 
lash- 
gandan 
keyin 
3 oy 
о ‘tgach
Joy- 
lash- 
gandan 
3-5 kun
о ‘tgach
Joylash- 
gandan 
keyin 
1 oy 
о 'tgach
Joy- 
lash- 
gandan 
keyin 
3 oy 
о ‘tgach
T a b iiy p ic h a n z o r la r p ic h a n i
O 'tloq pichani, dasht 
o'tlari va har xil o ‘tlar 
- g'alladoshlardan 
tayyorlangan pichan
42
50
55
49
57
61
Quruq o ‘tloqlarda 
o'sgan mayda 
g'alladoshlar, sho'r- 
xok o ‘t!oqlarda, 
q o 'riq yerlarda o'sgan 
mayda o 'tla r pichani
50
60
65
58
68
74
G ‘all adosh-dukkakli 
o'sim liklar pichani
55
67
70
63
75
80
К о ‘p y illik о ‘tlar, e k ilg a n m a d a n iy y a y lo v p ic h a n i
O 't (ajriqbosh bilan 
yo ‘n g ‘ichqa, erkak o 't 
bilan beda va boshqa) 
aralashm ali dukkakli- 
g'alladoshlar pichani
55
67
70
63
75
80
Sof va aralash ekilgan 
k o 'p yillik g'aUadosh 
o'tla r pichani
45
55
62
52
61
68
Ekilgan dukkakli 
o'tla r (beda, esparset) 
pichani
57
70
75
66
77
83
saqlanadi. 0 ‘t uni cho"chqa va parrandalarga vitaminli oziq hisoblana­
di, buzoqlarga yemga q o ‘shib aralashtirib beriladi.
0 ‘t uni AVM - 0,4 va S B -15 markali quritgich agregatlarda tayyor­
lanadi. Bunda 1 soatda 0,4 va 1,5 t massa 700-9000da bir necha o ‘n
220

---

1 m3 poxol va to‘ponning taxminiy vazni (kg)
44-jadval
P oxol (som on )nin g turi
P ast va o ‘rtacha 
baland 
g'aram lar uchun
B aland g ‘aram lar 
u chun
ya n g i
g'aram
turib
qolgan
g ‘aram
y a n g i
g ‘aram
turib
qolgan
g ‘aram
K uzgi b u g 'd o y va ja v d a r poxoli
30
35
35
39
A rpa, suli, bahori b u g 'd o y
poxoli
35
50
45
59
T ariq poxoli
36
45
41
50
D on ekinlar chorisi
110
110
-
-
sekundda quritilib, maydalanib, un holiga keltiriladi. Bunday qilinganda 
to'yimlilik ortib, tarkibidagi qimmatli elementlar to ‘liq saqlanib qoladi,
Somon o ‘z xususiyati, tarkibi turlicha bo'lib, bug'doy som onida
0,10 dan 0,20 gacha oziq birligi va 0,8 kg hazm bo'ladigan oqsil bor- 
ligi aniqlangan. Tarkibida protein, karotin, kalsiy va fosfor m oddalar 
bo'lishiga qaramay to'yimliligi past, hazm bo'lishi qiyin bo'ladi.
Shuning uchun som onni qayta ishlash bilan to'yimliligi ortadi va 
hazm bo'lishi osonlashadi.
B irinchidan, som on otlar uchun 1,5 sm, kavsh qaytaruvchilar 
uchun 2,5 sm uzunlikda maydalanadi va yem bilan yoki maydalangan 
ildizmevalar bilan aralashtirib beriladi.
Ikkinchidan, somonni namlash bilan qayta ishlanadi. Somonlar IG K
- 30 B, RSS-6B, K D U -2,0, 1RT-165, F N -1 ,2 kabi m ashinalarda 
maydalanadi. So'ngra maydalangan somon issiq sho'r suv, barda, ozuqa 
shinnisi (100 kg somonga 1,5-2 kg tuzni 800 С li 80-100 1 suvda eritila- 
di) bilan namlanadi. Bu mollar yaxshi yeydigan oziq hisoblanadi.
N am langanda som onning changlari, to'zonlari yo'qoladi. Yetarli 
nam langan somon q o 'l bilan siqib ko'rilganda suv oqmashgi kerak. 
Bu usulda nam lash sementlangan o'ralarda, katta idishlarda bajariladi. 
N am langan som onlar darhol mollarga berilishi kerak. C hunki issiq 
joyda achiydi, sovuqda yaxlab qoladi. Agar nam langan som onni il­
dizm evalar, silos bilan aralash holda berilsa, m ollar yaxshi yeydi, 
hazm bo'lishi osonlashadi.
221

---

Maydalab nam langan somonga kepak, ozuqa uni, shrot, dukkakli 
va boshoqli o ‘tlar pichanidan qo‘shib aralashma qilib berilsa to'yim lilik 
ortadi, som onning ta ’mi yaxshilanadi.
U chinchidan, som onni dimlash (bug'lash). Buning uchun katta 
idishlarga yoki o'ralarga qavatma-qavat maydalangan somon, suv (100 
kg somonga 80-1001 suv) bosiladi, tuz sepiladi, boshqa oziqlar qo'shiladi. 
Somon bilan to'ldirilgan idish yoki о ‘rani usti berkitilib, bug1 yubo- 
riladi. Qopqoq ostidan bug' chiqishi 30-40 daqiqa davom etadi. So'ngra 
6-8 soat sovitiladi va mollarga beriladi. Namlangan somon bug'lanmaydi.
Bug'langan somon so'qim ga boqiladigan mollar, sog‘in sigirlarga 
beriladi. Q o'ylar, otlar, yosh qoram ollar va nasldor m ollar uchun 
kam roq ishlatiladi.