Texnologiyasi

Nazorat savollari
1. Ko‘sak qanday paydo bo‘ladi?
2. 0 ‘rta tolali g‘o ‘za ko‘saklarining tuzilishini so‘zlab bering.
3. G ‘o ‘za chigiti qayerda joylashadi?
4. Bir dona ko‘sakda qancha chigit bo'lishi mumkin?
5. Paxta tolasi deb nimaga aytiladi?
6. Paxta tolasining sifat ko‘rsatkichlarini bilasizmi?
26-§. G‘o ‘za navlari
G ‘o ‘za navlaridan yuqori va sifatli hosil olish qishloq xo‘jaligining 
asosiy maqsadidir. Buning uchun ular tezpishar, ya’ni hosilning ka- 
mida 85-90% birinchi sanoat navlarini tashkil etishi kerak. G ‘o‘za navlari 
keng tarqalgan kasallik va zararkunandalarga chidamli, tupi yotib qol-
91

---

maydigan, paxtasi chanoqlarga yopishib (to‘kilmaydigan) turadigan 
bo‘lishi kerak.
Paxta hosilini oshirish, uni sanoat talabiga mos holda yetkazib 
berilishi uchun g‘o‘za navlarining xususiyatlarini yaxshi bilish lozim. 
Buning uchun urug'lik chigitlar faqat sog‘lom, serhosil va ko‘saklari 
to ‘la pishib yetilgan g‘o ‘za o'simliklaridan terib olinishi kerak. So‘nggi 
yillarda g‘o ‘za seleksiyasi sohasida jadal sur’atlar bilan ilgari rayon- 
lashtirilgan navlarga nisbatan ancha afzalliklarga ega bo‘lgan yangi nav- 
lar yetishtirilmoqda.
Mustaqillikning 10 yili davomida 150 dan ortiq g‘o ‘za navlari dav­
lat sinovidan o‘tkazildi, ulardan eng yaxshi 18 ta g‘o ‘za navi ishlab 
chiqarishga tavsiya etildi.
Respublikaning paxtakor xo‘jaliklarida haddan tashqari ko‘p g‘o'za 
navlarini o‘stirish ham samarali bo‘la bermaydi. Toshkentda g‘o‘za 
umg'chiligi bo'yicha o'tkazilgan seminar kengash xulosalariga ko‘ra 1994- 
yili 34 xil g‘o‘za navi o‘stirilgan bo‘lsa, hozirda u 20 taga kamaytirildi.
So‘nggi yillarda o‘rta tolali g‘o ‘za navlaridan Yulduz, Andijon-9, 
Andijon-13, Andijon-60, Namangan-77, S-6530, S-6524, Oqdaryo, 
A ndijon-33, Toshkent-9, S-2609, Buxoro-6, Andijon-16, Andi- 
jo n -3 5 , A ndijon-34, O qqo‘rg‘on-2, N am angan-77, G ulbahor, 
Armug‘on, Omad, Baxt, M ehnat kabi yangi navlarni joriy qilish 
ishlari davom etyapti1. Masalan, so‘nggi yillarda Jizzax viloyatida 
Oqdaiyo, Navbahor navlaridan gektariga 44,9 sentnerdan paxta ho- 
sili olingan. G ‘o ‘za seleksiyasi va urug‘chiligi institutida yaratilgan S- 
6524 navning tolasi jahon bozori talablariga javob berib, raqobatbar- 
dosh g‘o‘za navi bo‘lib qolyapti.