Янги давр фалсафасининг ривожланишидаги ижтимоий-сиёсий шароит. Инглиз фалсафаси. Француз фалсафаси

Галилео

• Галилео
• Галилей

• Галилео Галилей (1564-1642) Николай Коперник ва Джордано Бруно ғояларининг тўгрилигини амалда исботлаб берди.

• Осмон жисмлари муайян траектория ва ўз ўқи атрофида айланишини исботлади;

• Қуёшдаги доғларни ва Ой юзасининг манзарасини аниқлади;

• Телескоп яратди;

• Бошқа планеталар атрофидаги йўлдошларни кашф этди;

• Жисмнинг тушиши динамикасини тадқиқ этди;

• Оламларнинг кўплигини исботлади.

• Галилей томонидан илмий тадқиқот услуби илгари сурилди

• Гипотезани илгари суриш;

• Кузатиш;

• Гипотезани амалда рўёбга чиқаришни хисоблаш;

• Гипотезани тажриба орқали амалда текшириш.

• ЯНГИ ДАВР ФАЛСАФАСИНИНГ
• ТАБИИЙ-ИЛМИЙ АСОСЛАРИ

• XVII асрдан бошлаб табиатшунослик жадал суръатлар-
• да ривожланади. Денгизларда кемаларнинг юриш
• эҳтиёжлари астрономиянинг ривожланишини,
• шаҳарсозлик, кемасозлик, ҳарбий иш – математика
• ва механиканинг ривожланишини белгилайди.

• Янги давр инглиз фалсафасининг вужудга келиш шартлари ва умумий тавсифи

• Янги давр инглиз фалсафаси
• (XVII-XVIII асрлар)

• Англиядаги файласуфлар, бошқа давлатлардаги файласуфларга,
• масалан, Германия файласуфларига қарши ўлароқ, борлиқ
• муаммоларини тушунтиришни афзал кўрганлар;

• Эмпиризмнинг рационализм устидан ҳукмронлиги (Англия билиш масалаларида
• эмпиризм – фалсафадаги билишда рационализмлаги ақл каби эмас,
• тажриба ва ҳиссий қабул қилиш асосий аҳамият касб этувчи йўналиш –
• ғалаба қозонган ўз даври учун ноёб давлатлар сарасига кирган);

• Ижтимоий – сиёсий муаммоларга катта қизиқиш билан қаралган (Англия
• файласуфлари борлиқ ва билишнинг моҳиятини, инсоннинг дунёдаги ўрнини
• тушунтиришга интилиш билан чекланиб қолмай, жамият ва давлатнинг
• пайдо бўлиш сабабларини излаганлар, мавжуд давлатларнинг
• самарали тузилиш лойиҳаларини илгари сурганлар)

• XVII-XVIII асрлар инглиз фалсафаси табиатига катта
• таъсир кўрсатган сиёсий воқеалар

• XVI аср ўрталарида рўй берган Оливер Кромвель инқилоби,
• қиролнинг тахтдан ағдарилиши ва қатл қилиниши,
• республиканинг қисқа вақт ҳукмронлик қилиши
• (индепендентлар ҳаракати);
• 1688 йил “шонли инқилоби”;
• Протестантликнинг католицизм устидан узил-кесил ғалаба
• қозониши, инглиз черковининг ички мухториятга эришуви,
• унинг Рим папасига бўйсунмаслиги;
• Парламент аҳамиятининг ортиши;
• Янги ижтимоий-иқтисодий муносабатларнинг ривожланиши.

• Янги давр инглиз фалсафаси намоёндалари

• Френсис Бэкон
• фалсафадаги
• эмпирик
• (тажриба)
• йўналишининг
• асосчиси

• Томас Гоббс
• давлат муаммоларига
• катта эътибор
• қаратади,
• “Левиофан”
• китобининг
• муаллифи,
• “ижтимоий шартнома”
• ғоясини
• илгари сурган

• Жон Локк
• давлат
• муаммоларини
• ўрганган,
• Т.Гоббс
• анъаналарини
• давом эттирган

• ФРЕНСИС БЭКОН

• Биринчи ёндашув асосчиси – инглиз файласуфи Френсис Бэкон (1561-1626) субстанция
• шаклларининг хусусиятларига тавсиф берган ва субстанцияни муайян нарсалар шакли
• билан айнийлаштирган. Унинг фикрича, материя сариқлик, мовийлик, қорамтирлик,
• илиқлик, оғирлик ва бошқа шунга ўхшаш хоссаларга эга. Булар материянинг энг содда
• хусусиятларидир. Бу хоссаларнинг турли бирикмаларидан табиатнинг ранг-баранг нарса-
• лари вужудга келади.

• Материянинг сифат жиҳатидан ҳар хиллиги ҳақидаги таълимотни Ф.Бэкон ўзининг шакл
• ва ҳаракат ҳақидаги таълимоти билан қувватлаган. Унинг талқинида шакл – бу нарсага
• хос бўлган хусусиятнинг моддий моҳияти. У Платон ва Аристотелнинг шакл ҳақидаги
• мушоҳадалари билан баҳсга киришади. Бэкон фикрига кўра, шакл – жисмни ташкил
• этувчи моддий зарралар ҳаракатининг тури. Аммо бу зарралар атомлар эмас. Ф.Бэкон
• қадимги файласуфларнинг материянинг атомистик тузилиши ҳақидаги таълимотига,
• айниқса бўшлиқнинг мавжудлиги ҳақидаги таълимотга салбий ёндашади