FAZALARARO MUVOZANAT. TUSHUNCHALAR. MUVOZANATNING UMUMIY SHARTI. FAZALAR QOIDASI. BIR KOMPONENTLI SISTEMALAR. KLAUZIUS-KLAYPERON TENGLAMASI. REJA: 1 Asosiy tushunchalar. 2 Geterogen muvozanatning umumiy sharti. 3 Fazalar qoidasi. 4 Klauzius- Klayperon tenglamasi. 5 Bir komponentli sistemalar. Suvning holat diagrammasi. Asosiy tushunchalar Ma’lumki, birdan ortiq fazasi bo’lgan sistema – geterogen sistema deb ataladi. Ho’sh, “faza” deganda nima nazarda tutiladi? Sistemaning boshqa qismlaridan chegara sirtlari bilan ajralgan, ulardan o’z termodinamik xossalari va kimyoviy tarkibi bilan farq qiladigan sistemaning bir jinsli qismiga faza deyiladi. Suyuq va qattiq fazalar kondensirlangan fazalar deb ataladi. Birdan ortiq fazalardan tashkil topgan sistemadagi muvozanatni geterogen yoki fazaviy (fazalararo) muvozanat deb ataladi. Bu xolatda sistema fazalar soni, tarkibi va termodinamik xossalari bilan xarakterlanadi. Sistemadan ajratib olinishi va aloxida mavjud bo’la olishi mumkin bo’lgan sistemaning tarkibiy qismiga komponent deyiladi. Masalan KNO3 ning suvdagi eritmasi misolida komponentlar soni 2 ga teng. Chunki KNO3 molekulasi eritmada faqat kaliy va nitrat ionlari ko’rinishida bo’lgani bilan alohida K va alohida NO-3 ionlarini ajratib olib bo’lmaydi. Agar muvozanat holdagi sistemada komponentlar orasida kimyoviy reakstiya borsa, komponentlar sonini topish uchun tarkibiy qismlar sonidan kimyoviy reakstiyalar soni ayiriladi. Misol CaCO3, CaO, CO2 sistemasida quyidagicha reakstiya beradi: CaCO3 = SaO + CO2 Bu sistemada uchta komponent mavjud bo’lsa ham komponentlar soni 2 ga teng. Har qanday fazaning tarkibini – aniqlash uchun lozim bo’lgan tarkibiy qismlarning eng kichik soni erkli komponentlar soni deyiladi. Umuman, erkli komponentlar soni muvozanat sistemasini tashqil qiluvchi tarkibiy qismlar sonidan shu qismlarni boglovchi tenglamalar sonini ayirmasiga teng. Yuqoridagi misolda
Do'stlaringiz bilan baham: |
