Физика фанидан тажриба бажаришга оид ишларни ташкил қилиш ва бажариш ҳолати. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида»

1-расм. Физик тажриба бажаришда ахборот-комуникация технологияларидан фойдаланиш методикасининг модели

Дунё миқиёсида кенг жорий этилаётган масофавий таъдимни ташкил этишда ҳам бундай турдаги виртуал тажриба ишлари ва уларнинг топшириқларини яратиш муҳим масала ҳисобланади. Аммо. Бугунги кунда физика фанига оид виртуал тажриба ишлари мавжуд бўлса-да, улар ўқув дастури асосида бир тизимга бирлаштирмаганлиги. Виртуал ишланмаларни тажриба бажаришда қўллашга доир методик тавсиялар етарли эмаслиги, ўқувчиларда бу ишланмалардан фойдаланишга оид йўриқномларнинг йўқлиги, ўқувчиларнинг ўзлаштирганлик даражасини электрон назорат қилиш аниқ бир тизимга келтирилмаганлиги аниқланди. Олиб борилган тадқиқот натижараига кўра физика фанидан тажриба бажаришда инновацион таълим муҳитинини яратиш, ахборот-комуникация технолгияларини қўллаш, замонавий педагогик технологияларини жорий қилиш ҳамда ушбу таъминотини тизимлаштириш заруриятини тақозо қилади.

Замонавий фан ютуқларидан таълим жараёнида педагогнинг имкониятларига мос равишда фойдаланиш дидактик тамойиллар асосида тартибга солинади. Физика фанидан тажриба бажаришда ушбу тамойилларнинг бажарлиши муҳим вазифа ҳисобланиб, татқиқот жараёнида ахборот-комуникация технологияларини қўллашда дидактик тамойиллар асосида ёндошилди, булар: кўрсатмалилик, назариянинг амалиёт билан боғланиш тамойилидир. Ушбу тамойиллар, айниқса, физикавий тажрибаларни бажаришда намоён бажариш зарур. Физик тажрибаларни бажаришда келгусида касбий ва педагогик фаолиятида лаёқат малакасини ошириш, касбий компетентлигини ривожлантиришга катта таъсир кўрсатади.


1.2 физика фанидан тажриба бажариш ишларини ташкил этиш ва бадаришга оид дидактик талаб ва тамойиллар

Фцндаметал ва аниқ фанларни ўқитиш жараёни машғулотларни ташкил этиш унумдорлиги ва тизимлаштирилганлигини таъминловчи қарор ва фармойишлар асосида ташкил этилмоқда. Бундай шароитда таълим жараёнинг сифати ва самарадорлигини ошириш аксарият ҳолларда таълим воситалари билан қай даражада таъминланганлигига боғлиқ бўлади.

Таълим жараёни мазмуни ва сифатини оширишга ёрдам берувчи, ўқув материалини кшргазмали тақдим этиш, ўрганиш, шу иблан бирга, таълим самарадорлигини оширишга хизмат қилувчи воситалар таълим воситалари деб таърифланади. Ҳозирда олий таълимда физика фанидан тажриба бажаришни замон талабларига мос шаклларда ташкил этиш учун дарс хоналари замонавий жиҳозлар билан таъминланган ва бу ишлар кенг кўламда олиб борилмоқда.
Олий таълимда илмий тажрибаларини ташкил этиш ва ўтказиш жараёнида самарали натижага эга бўлиш уларнинг таълим воситалари билан етарлича ва тўлиқ асосда таъминланганлигига боғлиқ. Тажриба тажрибаи учун зарур таълим воситаларига қуйидагилар киради. (2-расм)

Ушбу тадқиқот ишида дидактик ва ёрдамчи воситаларни такомиллаштиришга қаратилган ишланмалар яратилиб, талабаларнинг тажрибаал билимиларни ўзлаштириш асосида уларнинг илмий билимларини кенгайтиришга бағишланади.
Физика фанига оид тажриба ишларини ташкил қилиш, ўтказиш ва уларни виртуал ишланмалар асосида намойиш қилиш жараёнини самарали ташкил қилишда педагог қуйида келтирилган малака ва кўниклмаларга эга бўлиши, ушбу фанга оид илмий дунёқарашни ривожлантиришга замин яратади:
талабаларда физика фанига оид ҳодисаларни кузатиш, тасаввур қилиш ва ўрганиш жараёнидаги илмий дунёқарашни ривожлантириш;
физик ҳодисаларни кузатиш, тадқиқот методини сифат ва миқдор жиҳатдан ўрганиш, назарияга кириш ва унинг хулосаларини тасдиқлаш, физик қонунларнинг амалиётга татбиқи масаларнинг ечимини тажриба ўтказиш асосида исботлаш;
физика фанига оид виртуал ишланмалар асосида муваффақиятли намойиш қилиш ва ундан олинган натижаларнинг назарий маълумотларга мос эканлигини таққослаш ва асослаш;
физика фанидан тажриба бажариш ишида берилган тажрибаини тўғри аниқ ўтказиш учун физик асбобларидан фойдаланишда техник билимларга эга бўлиш, қурилмани йиғиш ва маълум талабларга риоя қилган ҳолда тажрибаларни бажариш.
Физика фанига оид тажриба ишининг вазифалари, экпериментал малака ва кўникмалар тизимига кирувчи амаллар таркибини батафсил қараб чиқиш, физик тажрибаларга оид масалаларни ечишга бўлажак соға мутахассиси ва физика ўқитувчисини уларнинг олий таълим муассасасида ўқиши даврида тайёрланган бўлишини таъминлашга имкон беради.
Замонавий талабларга мос таълим жараёнини ташкил қилишда таълимни ахборотлаштириш, бўлажак педагогдан анаънавий методларини ўзгартириб, илғор педагогик технологиялардан бири интерфаол методдир. Ушбу метод талабалар орасида ўзаро ҳамкорлик туфайли таълим самародорлигини оширишни, янги ўқув материалини мустақил ҳаракат, мушоҳада, мунозара, фикрлаш. Мустақил хулоса чиқариш, талабанинг машғулотда фаол иштироки орқали таъминлайди.
Талабаларнинг тажриба бажаришга мустақил тайёрланиши ва педагогнинг маслаҳатлари ушбу жараённинг самарали бўлишини таъминлайди.
Замонавий фан ютуқларидан таълим жараёнида педагогиканинг имкониятларига мос равишда фойдаланиш дидактик тамойиллар асосида тартибга солинади.