Fizika kafedrasi ergasyev Sh.,Saidov Q. S

Asbobning tavsifi. 
Uchlama ko`rish maydoniga ega bo`lgan polyarimetrning optik sxemasi
1 - rasmda ko`rsatilgan. 

---

Yorug`lik S manbadan yorug`lik filtri Ф orqali polyarizator (polyaroid) Р 
ga yuboriladi. Uchlama ko`rish maydonini hosil qilish uchun polyaroiddan so`ng 
uning o`rta qismini vertikal yo`nalishda qoplovchi kvars plastinka K  
joylashtirilgan.
Rasm 1. Polyarimetrning optik sxemasi 
Bu plastinka yorug`likning tebranish tekisligini aniq bir burchakka buradi. 
Analizator sifatida polyaroid A ishlatiladi.Ko`rish trubasi Tр orqali 3 qismdan 
iborat bo`lgan maydon kuzatiladi. Agar polyarizator va analizatorning bosh 
tekisliklari bir-biriga perpendikulyar bo`lsa maydonning kvars plastin- ka bilan 
qoplanmagan chetki qismlari qora bo`ladi. Maydonning o`rta qismi esa ravshan 
bo`ladi,chunki kvarsdan o`tish natijasida yorug`likning tebranishlar tekisligi aniq 
bir 
k

burchakka burilib,analizatordan qisman o`tadi (2-rasm).
P 
A A
PP-polyarizatorning bosh tekisligi. 
AA - analizatorning bosh tekisligi. 
KK - kvarsdan o`tgan yorug`likning tebranishlar tekisligi. 
2 a - Rasm: maydonning chetki qismlarida AA PP- yorug`lik o`tmaydi; 

---

2b - Rasm: maydonning o`rta qismida KK tekislik AA ga perpendikulyar emas, 
yorug`lik qisman utadi, 
2v - Rasm: butun maydonning ko`rinishi. 
Agar analizator burilib,uning bosh tekisligi
k

burchakning bissektrisasiga 
perpendikulyar qilinsa,analizatordan ikkita chetki va o`rta qismlardan keluvchi 
dastalarning teng qismlari o`tadi.(3a-rasm), Natijada butun ko`rish maydoni bir xil 
xiralikda bo`ladi (3b-rasm). Analizatorning bu vaziyati (nol vaziyati) nonius 
yordamida 0, 05° aniqlik bilan yozib olinadi (analizator b'urilganda noniuslar 
gradusli shkala bo`yicha siljib boradi). 
Rasm 3. Polyarimetr o’qlari. 
Bundan keyin polyarizator va analizator orasiga qand eritmasi bilan 
to`ldirilgan trubka joylashtirilsa, yorug`likning tebranishlar tekisligi buriladi va 
xiralik muvovanati cho`ziladi. Analizatorni burish bilan qaytadan teng xiraliknin 
hosil qilish mumkin. Bu yangi vaziyat bilan nol vaziyatnin G nonius va shkaladan 
olingan qiymatlari ayirmasi tebranishlar tekisligining burilish burchagi ni beradi.