Fizikadan masalalar yechish texnologiyalari 1-mavzu. Nuqta kinematikasi, Qattiq jism kinematikasiga doir masalalar yechish

Nur optik zichligi kichik bo’lgan muhitdan optik zichligi kattaroq bo’lgan muxitga o’tganda o’z yo’nalishini tushish nuqtasiga o’tkazilgan normal tomonga og’ib o’zgartiradi.

Agar 1- muxitning vakkumga nisbatan absalyut sindirish ko’rsatkichi n₁ va 2- muxitning vakkumga nisbatan absalyut sindirish ko’rsatkichi n ₂ bo’lsa, u xolda 2-muxitning 1- muxitga nisbatan sindirish ko’rsatkichi quyidagicha:



Bu yerda: υ₁ , υ₂ – nurning mos holda 1- va 2- muhitdagi tezliklari. λ₁ , λ₂ - nurning mos xolda 1- va 2- muxitdagi to’lqin uzunliklari.

Nur (umuman elektromagnit to’lqini) bir muhitdan boshqasiga o’tganda uning chastotasi o’zgarmasdan, balki uning to’lqin uzunligiva tezligi o’zgaradi. Optik zichroq muxitga o’tganda nurning to’lqin uzunligiva tezligi qisqaradi.

Muhitning absalyut sindirish ko’rsatkichi muhitning elektr va magnit xossalariga bog’liq. Bu yerda:ε – muhitning elektr dielektrik singdiruvchanligi. μ -muhitning magnit singdiruvchanligi
Yorug’lik tezligini elektr va magnit doimiylar orqali ifodalash mumkin. Bu yerda:ε0 =8,85*10^-12 F/m – elektr doimiysi; μ0 = 4π*10^-7 A/m – magnit doimiysi

To’la ichki qaytish

100-rasm

Agar nur optik zichligi kattaroq muhitdan optik zichligi pastroq muxitga o’tsa, nur o’z yo’nalishidan ikki sirt chegarasi tomon og’adi (100-a,rasm).

Tushish burchagi α shunday qiymatga yetadiki, sinish burchagi β = 90⁰ bo’ladi. Va singan nur ikki sirt chegarasi bo’ylab tarqaladi (100-b,rasm).

Sinish burchagi β = 90⁰ bo’ladigan holat to’la ichki qaytish deyiladi.

To’la ichki qaytish burchagi quyidagicha:



Suv uchun α₀ = 48,5⁰ ; shisha uchun α₀ = 42⁰ ; olmos uchun α₀ = 24,5⁰ ; hamma holatda ikkinchi muxit xavo.

Nurning uchburchakli prizmadagi yo’li.

Uchidagi burchagi φ bo’lgan teng yonli uchburchakli prizmaning 1-yoniga nur α burchak ostida tushsa, sinish burchagi β, 2-yoniga ichki tarafdan tushish burchagi β¹ , 2-yondan chiqish burchagi α¹, dastlabki yo’nalishidan siljish burchagi γ quyidagicha (101-rasm):

101-rasm